Κάνοντας ανάλυση χρωμοσωμάτων μια ομάδα ερευνητών απαντά στο ερώτημα του πώς έμοιαζαν τα πρώτα ζώα, από τα οποία δημιουργήθηκε έπειτα η ποικιλομορφία των ζώων στον κόσμο σήμερα. Αυτά τα πρώτα ζώα ήταν κτενοφόρα και όχι σφουγγάρια, λένε.
Για περισσότερο από έναν αιώνα οι βιολόγοι αναρωτιούνταν πώς ήταν τα πρώτα ζώα, όταν πρωτοεμφανίστηκαν στους αρχαίους ωκεανούς πριν από μισό δισεκατομμύριο χρόνια. Ψάχνοντας ανάμεσα στα σημερινά ζώα που μοιάζουν με πρωτόγονα, οι επιστήμονες περιόρισαν σταδιακά τις πιθανότητες σε δύο ομάδες: τα σφουγγάρια, που περνούν ολόκληρη την ενήλικη ζωή τους σε ένα σημείο φιλτράροντας την τροφή από το θαλασσινό νερό, και τα κτενοφόρα (comb jellies), αδηφάγα αρπακτικά που κινούνται στους ωκεανούς του κόσμου σε αναζήτηση τροφής.
Σε νέα μελέτη, που δημοσιεύεται στο περιοδικό «Nature», οι ερευνητές χρησιμοποιούν μια νέα προσέγγιση βασισμένη στην οργάνωση των γονιδίων σε χρωμοσώματα για να δώσουν την απάντηση: τα κτενοφόρα ήταν η πρώτη γενεαλογική γραμμή, από την οποία προέκυψαν οι διακλαδώσεις στο δέντρο των ζώων. Ακολούθησαν τα σφουγγάρια και στη συνέχεια η διαφοροποίηση όλων των άλλων ζώων, συμπεριλαμβανομένης και της γενεαλογίας που οδηγεί στον άνθρωπο.
«Ο πιο πρόσφατος κοινός πρόγονος όλων των ζώων έζησε πιθανότατα πριν από 600 ή 700 εκατομμύρια χρόνια. Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πώς ήταν, επειδή ήταν ζώα με μαλακό σώμα και δεν άφησαν άμεσο αρχείο απολιθωμάτων. Μπορούμε όμως να χρησιμοποιήσουμε συγκρίσεις μεταξύ των ζώων που υπάρχουν σήμερα για να μάθουμε για τους κοινούς μας προγόνους», δηλώνει ο Ντάνιελ Ρόκσαρ, καθηγητής Μοριακής και Κυτταρικής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ και ένας από τους συγγραφείς της δημοσίευσης. «Είναι συναρπαστικό. Κοιτάμε πίσω βαθιά στον χρόνο, όπου δεν έχουμε καμία ελπίδα να βρούμε απολιθώματα, αλλά συγκρίνοντας τα γονιδιώματα, μαθαίνουμε πράγματα γι’ αυτούς τους πολύ πρώιμους προγόνους», προσθέτει.
Τα περισσότερα γνωστά ζώα που ονομάζονται αμφίπλευρα, συμπεριλαμβανομένων των σκουληκιών, των μυγών, των μαλακίων, των σπονδυλωτών, ακόμα και του ανθρώπου, έχουν κεφάλι με κεντρικό εγκέφαλο, έντερο που εκτείνεται από το στόμα έως τον πρωκτό, μύες και άλλα κοινά χαρακτηριστικά που είχαν ήδη εξελιχθεί από την εποχή της περίφημης «Κάμβριας έκρηξης», οπότε δημιουργήθηκε το ζωικό βασίλειο.
Άλλα ζώα, ωστόσο, όπως οι μέδουσες, οι θαλάσσιες ανεμώνες, τα σφουγγάρια και τα κτενοφόρα, έχουν απλούστερο σχεδιασμό σώματος. Δεν διαθέτουν καθορισμένο εγκέφαλο και μπορεί να μην έχουν καν νευρικό σύστημα ή μύες, αλλά εξακολουθούν να μοιράζονται τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των ζώων, κυρίως την ανάπτυξη πολυκυτταρικών σωμάτων από ένα γονιμοποιημένο ωάριο.
Η εξελικτική σχέση μεταξύ αυτών των διαφορετικών πλασμάτων υπήρξε αμφιλεγόμενη. Με την ανάπτυξη της αλληλουχίας του DNA οι βιολόγοι μπόρεσαν να συγκρίνουν τις αλληλουχίες των γονιδίων που μοιράζονται τα ζώα για να κατασκευάσουν ένα γενεαλογικό δέντρο που δείχνει πώς τα ζώα και τα γονίδιά τους εξελίχθηκαν με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο, παρέμενε το ερώτημα για το εάν τα σφουγγάρια ή τα κτενοφόρα ήταν το πρώτο κλαδί των ζώων.
Η κατανόηση των σχέσεων μεταξύ των γενεαλογικών γραμμών των ζώων θα βοηθήσει τους επιστήμονες να μελετήσουν και το πώς εξελίχθηκαν βασικά χαρακτηριστικά της βιολογίας των ζώων με την πάροδο του χρόνου, όπως το νευρικό σύστημα, οι μύες και το πεπτικό σύστημα, αναφέρουν οι ερευνητές.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ/Μ.Κουζινοπούλου
Ελλάδα Αθήνα
