Πρόκειται για μια θεωρία που προκαλεί δυσπεψία στην δεσπόζουσα τάξη των αρχαιολόγων. Υποστηρίζει πως κάποιοι από τους τεράστιους ογκόλιθους των μεγάλων πυραμίδων της Αιγύπτου πιθανόν να έχουν παρασκευαστεί από συνθετικό υλικό, το πρώτο τσιμέντο της ιστορίας. Να μην έχουν δηλαδή λατομηθεί και να μην έχουν τοποθετηθεί στη θέση τους από στρατούς κατασκευαστών. Μια τέτοια καινοτομία θα τους έσωζε από εκατομμύρια κουραστικές εργατο-ώρες που υποτίθεται πως χρειάστηκαν για την κατασκευή των αινιγματικών κτιρίων του οροπεδίου της Γκίζας."Είναι πιθανό...
να χρησιμοποίησαν λιγότερο ιδρώτα και περισσότερο μυαλό," είπε ο Linn W. Hobbs, καθηγητής της επιστήμης των υλικών στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης. "Ίσως οι αρχαίοι Αιγύπτιοι να μη μας άφησαν μόνο μυστηριώδη μνημεία και μούμιες. Ίσως ανακάλυψαν το τσιμέντο, 2000 χρόνια πριν να αρχίσουν να το χρησιμοποιούν οι Ρωμαίοι στα έργα δόμησης που έκαναν." Αυτή είναι μια ιδέα που θα μπορούσε να αλλάξει δραματικά την ιστορία της επιστήμης των μηχανικών. Πιστεύεται εδώ και πολύ καιρό πως οι Ρωμαίοι ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν δομικό τσιμέντο σε μεγάλη κλίμακα, αν και αυτού του είδους η τεχνολογία είναι πιθανό να προέρχεται από τους Έλληνες. Μια ομάδα από επιστήμονες των υλικών διεξάγουν πειράματα με κομμάτια ασβεστόλιθου και φυσικά υλικά σύνδεσης, υλικά που θα έπρεπε να είναι άμεσα προσβάσιμα στους αρχαίους Αιγυπτίους. Τα πειράματα είναι σχεδιασμένα με στόχο να δείξουν πως οι ογκόλιθοι στα ψηλότερα σημεία των πυραμίδων πιθανόν να έχουν βρεθεί εκεί από κάποιο ρευστό υλικό που διοχετεύτηκε σε ξύλινα καλούπια.
Αυτοί οι ερευνητές σε εργαστήρια του Κέιμπριτζ, της Φιλαδέλφεια και του St. Quentin στη Γαλλία, προσπαθούν να δείξουν πως Αιγύπτιοι της εποχής περίπου 2500 π.Χ. θα μπορούσαν να είναι οι αληθινοί εφευρέτες του υλικού που συναντάται σε μορφή σκόνης και το οποίο αποτελεί το πιο κοινό οικοδομικό υλικό της ανθρωπότητας από το Πάνθεο της Ρώμης μέχρι και σήμερα.
Στο MIT ο Hobbs και δύο συνάδελφοί του διδάσκουν ένα σεμινάριο που αφορά τα υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί από τον άνθρωπο στη διάρκεια της ιστορίας. Κατά τη διάρκεια των χρόνων που λειτουργεί, προπτυχιακοί φοιτητές του προγράμματος έχουν ανακατασκευάσει από συντρίμμια τεχνουργήματα όπως σπαθιά Σαμουράι, κουδούνια της Μέσης Αμερικής και ακόμα μια λικνιζόμενη γέφυρα 18 μέτρων κατασκευασμένη από ίνες φυτών όπως αυτές που κατασκευαζόντουσαν από τους Ίνκας.
Τώρα στο εργαστήριο του Hobbs κατασκευάζεται ένα μοντέλο πυραμίδας σε μικρή κλίμακα, μια κατασκευή που συντίθεται από λατομημένο ασβεστόλιθο και τεχνητούς ογκόλιθους φτιαγμένους από υλικό που μοιάζει με το τσιμέντο και προέρχονται από λάσπη σπασμένου ασβεστόλιθου που έχει εμπλουτιστεί με Καολινίτη (ορυκτό που προέρχεται από την αποσάθρωση των αστρίων, ένυδρο πυριτικό άλας του αργιλίου), χαλαζία και φυσικά άλατα ερήμου, όπως αυτά που χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους Αιγυπτίους για τη μουμιοποίηση.
Η πυραμίδα του MIT θα περιλαμβάνει μόνο περίπου 280 ογκόλιθους, σε σύγκριση με τους 2,3 εκατομμύρια που απαρτίζουν τη μεγαλύτερη από τις πυραμίδες. Το υλικό κατασκευής τους μοιάζει αρχικά με ζελέ, αλλά γίνεται τελικά σκληρό σα βράχος. Αν και ο σκοπός του σεμιναρίου στο πλαίσιο του οποίου κατασκευάζεται η πυραμίδα είναι να διδαχθεί η καινοτομία στην επιστήμη των μηχανικών, το έργο μπορεί να αποδείξει ότι οι αρχαίοι, τουλάχιστον θεωρητικά, θα μπορούσαν να έχουν κατασκευάσει τους ογκόλιθους των πυραμίδων από παρόμοια υλικά, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν προμηθευτεί από αποξηραμένους βυθούς ποταμών, την άμμο της ερήμου ή λατομεία.
Ο Hobbs περιγράφει τον εαυτό του ως 'αγνωστικιστής' σχετικά με το ζήτημα, αλλά πιστεύει ότι οι αρχαιολόγοι του δεσπόζοντος ρεύματος έχουν υπάρξει αρκετά περιφρονητικοί αναφορικά με τις έρευνες άλλων επιστημόνων που πρότειναν την πιθανότητα χρήσης ενός είδους τσιμέντου. "Ο βαθμός της επιθετικότητας που απευθύνεται στον πειραματισμό είναι ενοχλητικός," δηλώνει. "Πάρα πολλά παραφουσκωμένα εγώ και πάρα πολλές δημοσιευμένες έρευνες στηρίζονται στην άποψη πως κάθε ογκόλιθος των πυραμίδων έχει σκαλιστεί και όχι παρασκευαστεί."
Οι αρχαιολόγοι από την άλλη μεριά, υποστηρίζουν πως απλώς δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να υποδεικνύει πως οι πυραμίδες κατασκευάστηκαν από οτιδήποτε άλλο, παρά τεράστιους ασβεστολιθικούς ογκόλιθους. Οποιοδήποτε συνθετικό υλικό έχει παρουσιαστεί για εξέταση, ακόμα και όταν δεν σχετίζεται με τη θεωρία του τσιμέντου, είναι πιθανότατα για τους αρχαιολόγους κάποιο απομεινάρι από μεταγενέστερες επισκευές που έγιναν κατά τη διάρκεια των αιώνων.
"Οι ογκόλιθοι είχαν λατομηθεί τοπικά και σύρθηκαν στην περιοχή με έλκηθρα," είπε η Kathryn Bard, αιγυπτιολόγος στο πανεπιστήμιο της Βοστόνης και συγγραφέας του νέου βιβλίου, 'Εισαγωγή στην Αρχαιολογία της Αρχαίας Αιγύπτου'. "Δεν υπάρχει απολύτως κανένα στοιχείο για την παρασκευή τσιμέντου και δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν τέτοιο υλικό," συμπλήρωσε.
Η ιδέα ότι κάποιοι ογκόλιθοι των πυραμίδων είχαν παρασκευαστεί από υλικό που έμοιαζε με τσιμέντο έτυχε μεγάλης ανάπτυξης στη δεκαετία του 80 από τον γάλλο χημικό μηχανικό Joseph Davidovits, ο οποίος υποστήριξε πως οι κατασκευαστές της Γκίζας κονιορτοποιούσαν μαλακό ασβεστόλιθο και τον ανακάτευαν με νερό, σκληραίνοντας το υλικό με φυσικά συνδετικά, που ήταν γνωστό πως τα χρησιμοποιούσαν οι Αιγύπτιοι για τα διάσημα γυαλιστερά γαλάζια διακοσμητικά αγαλματίδια που κατασκεύαζαν.
Τέτοιοι ογκόλιθοι, έλεγε ο Davidovits, θα μπορούσαν να είχαν τοποθετηθεί στη θέση τους από εργάτες που έχυναν υγρό τσιμέντο στην κορυφή των πυραμίδων, μία σαφώς λιγότερο εντυπωσιακή εικόνα από αυτή που είναι γνωστή μέσω των χολιγουντιανών επικών ταινιών όπως οι 'Δέκα Εντολές', με χιλιάδες ημίγυμνους εργάτες να κοπιάζουν με θηλιές, σκοινιά και κυλίνδρους για να μετακινήσουν γιγάντιους λαξευμένους βράχους.
"Αυτό είναι το πρόβλημα, οι μεγάλοι αρχαιολόγοι και η τουριστική βιομηχανία της Αιγύπτου, θέλουν να διατηρήσουν ρομαντικές ιδέες," είπε ο Davidovits, που ερευνά αρχαία οικοδομικά υλικά στο Γεω-πολυμερικό Ινστιτούτο του St. Quentin στη Γαλλία. Το 2006, σε έρευνα που έγινε από τον Michel W. Barsoum στο Πανεπιστήμιο Drexel της Φιλαδέλφεια, βρέθηκε ότι δείγματα πέτρας από τμήματα της πυραμίδας του Χέοπα ήταν διαφορετικά στη μικροδομή τους από αυτά που προέρχονται από ασβεστολιθικούς ογκόλιθους.
Ο Barsoum, καθηγητής της μηχανικής υλικών, είπε ότι η μικροσκοπική, η ακτινογραφική και η χημική ανάλυση ξυσμάτων πέτρας που προέρχονται από τις πυραμίδες "υποδηλώνουν πως ένα μικρό αλλά σημαντικό ποσοστό ογκόλιθων στα υψηλότερα σημεία των πυραμίδων είχαν παρασκευαστεί από τσιμέντο." Επέμεινε πως πιστεύει ότι η πλειοψηφία των ογκόλιθων της πυραμίδας του Χέοπα είχαν λαξευτεί όπως ισχυρίζονται οι αρχαιολόγοι. Αλλά 10 ή 20 τοις εκατό των ογκόλιθων είχαν πιθανότατα κατασκευαστεί από κάποιου είδους τσιμέντο, εκεί που ήταν εξαιρετικά δύσκολο να τοποθετηθούν ολόκληροι λαξευμένοι ογκόλιθοι. Ο Barsoum που κατάγεται από την Αίγυπτο, είπε πως ήταν απροετοίμαστος απέναντι στη θυμωμένη κριτική που του έγινε μέσω επιστημονικών δημοσιεύσεων. Θεωρεί ότι ήταν υπερβολική, σα να είχε πει ότι οι βράχοι είχαν λαξευτεί με λέιζερ.
Οι υπέρμαχοι της θεωρίας του τσιμέντου παραδέχονται πως είναι δύσκολο να αποδειχθεί, γιατί οποιοδήποτε τσιμέντο που θα είχε κατασκευαστεί από τους αρχαίους Αιγυπτίους θα αποτελούνταν από θρυμματισμένο φυσικό ασβεστόλιθο με συνδετικές ουσίες που θα προέρχονταν από παρόμοια φυσικά υλικά. Για όσους δεν έχουν την διάθεση να βρουν τσιμέντο, τα συνδετικά υλικά πιθανόν να μοιάζουν απλά σαν ακαθαρσίες ή ατέλειες σε έναν συνηθισμένο πέτρινο ογκόλιθο.
Σχεδόν κάθε καταξιωμένος Αιγυπτιολόγος είναι ανένδοτος στο ότι οι πυραμίδες έχουν κατασκευαστεί αποκλειστικά από τεράστιους ογκόλιθους που κοπήκανε με χάλκινα ή πέτρινα εργαλεία. Σημειώνουν ότι οι υποστηριχτές της θεωρίας του τσιμέντου είναι χημικοί ή ειδικοί υλικών με λίγη εμπειρία στην αρχαιολογική έρευνα και τις ανασκαφές.
Τα αρχαία σχέδια και τα ιερογλυφικά κρατούν τα μυστικά τους σχετικά με το αντικείμενο της κατασκευής των πυραμίδων. Θεωρίες σχετικά με το πώς οι Αιγύπτιοι θα μπορούσαν να έχουν κατασκευάσει τα τεράστια μνημεία για τους νεκρούς Φαραώ εξαρτούνται σε μεγάλο βαθμό από εικασίες που βασίζονται σε μπάρες επάνω σε μπαζωμένο έδαφος, όπως επίσης στο ότι τα κοντινά λατομεία περιείχαν περίπου τόση πέτρα όση υπάρχει στις πυραμίδες. Ο Zahi Hawass, επικεφαλής του Ανώτατου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου δε μάσησε τα λόγια του προκειμένου να επιτεθεί στην ιδέα του τσιμέντου. "Είναι τελείως βλακώδης," είπε μέσω εκπροσώπου."Οι πυραμίδες είναι κατασκευασμένες από συμπαγείς ογκόλιθους λατομημένου ασβεστόλιθου. Το να υποστηρίζει κανείς το αντίθετο είναι ηλίθιο και προσβλητικό."
Ο Hobbs και οι φοιτητές του δεν πτοούνται από την αμφισβήτηση.
"Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να σκέφτεσαι πως οι αρχαίοι Αιγύπτιοι μπορεί να ήταν σπουδαίοι επιστήμονες υλικών, όχι μόνο μεγάλοι μηχανικοί," λέει ο Hobbs. "Τίποτε από αυτά δεν μειώνει την αξία των επιτευγμάτων των αρχαίων Αιγυπτίων, αν και πιστεύω πως η έκχυση του τσιμέντου είναι λιγότερο μυστηριώδης από τη μετακίνηση τεράστιων ογκόλιθων. Αλλά αυτό πραγματικά υποδηλώνει πως οι άνθρωποι εκείνοι είχαν καταφέρει πολύ περισσότερα από αυτά που είχαμε ποτέ φανταστεί."
pame/ M.A.R.C-review
