Μέχρι στιγμής έχουμε ανακαλύψει πάνω από 6.000 πλανήτες σε άλλα ηλιακά συστήματα, όμως οι περισσότεροι είναι πλήρως ακατάλληλοι για να φιλοξενήσουν ζωή, τουλάχιστον όχι όπως την φανταζόμαστε και τη γνωρίζουμε. Μια μειονότητα αυτών των πλανητών όμως, με έναν αρκετά καλό αριθμό πλανητών, έχει κάποια από τα χαρακτηριστικά που θα τους επέτρεπαν να φιλοξενήσουν ζωή, όμως στους περισσότερους θα ήταν περιορισμένη, όπως πλανήτες γεμάτους βακτήρια ή βλέννα. Ακόμα λιγότεροι έχουν πιθανότητες να είναι πιο κοντά στη Γη, όμως η υπάρχουσα τεχνολογία μας δεν μας επιτρέπει να τους παρατηρήσουμε απευθείας, λόγω των πολύ μεγάλων αποστάσεων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μια μικρή διαφορά από τις ιδανικές συνθήκες, μπορεί να στερήσει στον πλανήτη την ανάπτυξη ζωής.
Ορισμένοι όμως από τους επιστήμονες που αναζητούν κόσμους που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ζωή, έχουν αρχίσει να κάνουν ακόμα μεγαλύτερα όνειρα. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε η έννοια των υπερκατοικήσιμων πλανητών, δηλαδή αυτούς που είναι ή μπορεί να είναι πιο κατάλληλοι για ζωή, ακόμα και από τη Γη. Αυτό μπορεί να ακούγεται κάπως περίεργο, αφού η Γη είναι γνωστό πως μπορεί να φιλοξενήσει ζωή, για αυτό θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τι θα μπορούσε να είναι ένας ακόμα πιο κατοικήσιμος πλανήτης.
Φυσικά δε μπορούμε να αποκλείσουμε και άλλες μορφές ζωής, που δημιουργήθηκαν με κάποιον εντελώς διαφορετικό τρόπο από ότι στη Γη, όμως μέχρι στιγμής δεν έχουμε στοιχεία για κάτι τέτοιο. Έτσι, με βάση όσα γνωρίζουμε, η ύπαρξη ζωής προϋποθέτει νερό και μάλιστα σε υγρή μορφή. Αυτό αυτόματα σημαίνει την ύπαρξη ατμόσφαιρας και θερμοκρασίες να κυμαίνονται σε ένα πολύ συγκεκριμένο εύρος, ώστε το νερό να διατηρείται σε υγρή μορφή και να μην παγώνει ή να εξατμίζεται. Φυσικά αυτός ο πλανήτης θα πρέπει να έχει βραχώδη πυρήνα που δεν είναι θαμμένος τόσο βαθιά ώστε η ατμοσφαιρική πίεση να συνθλίβει οποιαδήποτε πρωτοζωή. Φυσικά αυτό σημαίνει πως θα υπάρχει και στερεή επιφάνεια και να μην πρόκειται για κάποιος αέριο, για παράδειγμα, πλανήτη.
Η σταθερότητα αυτών των χαρακτηριστικών είναι πάρα πολύ κρίσιμη. Μια πολύ μικρή αλλαγή μπορεί να είναι να βγει και σε καλό, όμως ένας πλανήτης με μεγάλες διακυμάνσεις στις θερμοκρασίες, είναι λιγότερο πιθανό να δει ζωή να αναπτύσσεται, πόσο μάλλον όταν οι θερμοκρασίες αλλάζουν δραματικά πριν προλάβει να εξελιχθεί η ζωή. Έτσι, αυτός είναι ένας καλός λόγος για να αποκλειστούν πλανήτες που δεν έχουν σταθερές τροχιές ή που έχουν τροχιές που δεν είναι κυκλικές, γύρω από τα άστρα που τους φιλοξενούν. Ένα παράδειγμα τέτοιου πλανήτη, είναι ο Ουρανός, που έχει ελλειπτική τροχιά, με υπερβολική αξονική κλίση.
Όμως, εκτός από τα παραπάνω χαρακτηριστικά, υπάρχουν μερικά ακόμα που θεωρούνται επιθυμητά και όταν υπάρχουν αυξάνουν τις πιθανότητες δημιουργίας ζωής.
Ένα από αυτά είναι η καλό μείγμα στεριάς και θάλασσας είναι σαφώς προτιμότερο από το να έχει μόνο το ένα από τα δύο. Παράλληλα, πιστεύεται πως η ύπαρξη ενός φεγγαριού όπως το δικό μας, μπορεί να συμβάλει στις προοπτικές για τη δημιουργία ζωής, που θα οδηγήσει σε έναν προηγμένο πολιτισμό, με διάφορους τρόπους. Φυσικά καλό είναι να υπάρχει και αφθονία χώρου. Το πρόβλημα με πολλούς από τους πλανήτες που έχουμε βρει και πληρούν τις περισσότερες από αυτές τις προϋποθέσεις, είναι πως είναι συνήθως παλιρροϊκά κλειδωμένοι. Έτσι έχουν μια ζώνη, σχεδόν τον μισό πλανήτη, που οι συνθήκες είναι πολύ καλές, ενώ στο υπόλοιπο του πλανήτη δεν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες.
Πως θα μπορούσε ένας πλανήτης να είναι πιο κατοικήσιμος από τη Γη;
Όταν βλέπουμε την βιοποικιλότητα του πλανήτη μας, είναι αρκετά δύσκολο να φανταστούμε πως μπορεί να υπάρχει κάποιο άλλο μέρος που θα είναι πιο κατοικήσιμο από τη Γη. Βέβαια, ακόμα και αν η Γη δεν ήταν τόσο καλό περιβάλλον στα πρώτα της στάδια, η ζωή που αναπτύχθηκε την έχει διαμορφώσει έτσι, ώστε να γίνει ακόμα πιο ιδανική για τα όντα που κατοικούν τον πλανήτη.
Όμως, το 2024 ο Dr. René Heller του Πανεπιστημίου McMaster και ο Δρ. John Armstrong του Κρατικού Πανεπιστημίου Weber επεσήμαναν ότι ενώ η Γη μπορεί να είναι ιδανική για τις μορφές ζωής εδώ, είναι πιθανό να υπάρχουν πλανήτες σε ένα τόσο μεγάλο σύμπαν που έχουν περισσότερη ζωή. Είτε μετρημένοι με βάση τον αριθμό των ειδών είτε με τη συνδυασμένη μάζα των ζωντανών οργανισμών, αυτοί θα ξεπερνούσαν τη Γη και άξιζαν τον τίτλο της υπερκατοικησιμότητας που εφηύραν οι Heller και Armstrong, ακόμη και αν δεν μας ταιριάζουν τόσο πολύ.
Αν και η Γη είναι δύσκολο να ξεπεραστεί με βάση πολλά κριτήρια, οι Heller και Armstrong υποστηρίζουν πως υπάρχει περιθώριο βελτίωσης. Για παράδειγμα, σημείωσαν ότι τα πορτοκαλί αστέρια, ελαφρώς πιο δροσερά και λιγότερο ογκώδη από τον δικό μας Ήλιο, είναι σταθερά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και επομένως μπορεί να είναι πιο κατάλληλα για πραγματικά άφθονη ζωή.
Σε αντίθεση με τους κόκκινους νάνους τύπου Μ, αυτά τα αστέρια, κυρίως τύπου Κ, είναι αρκετά θερμά ώστε οι πλανήτες να περιστρέφονται σε αποστάσεις που μειώνουν την έκθεσή τους σε καταστροφικές εκλάμψεις ή τον κίνδυνο παλιρροιακού κλειδώματος. Ταυτόχρονα, οι πιο χαμηλές εκπομπές υπεριώδους ακτινοβολίας μειώνουν την εξάρτηση ενός πλανήτη από το στρώμα όζοντος, που είναι αρκετά ευαίσθητο. Μάλιστα, σε μια διδακτορική διατριβή που ολοκληρώθηκε πέρσι και ερευνούσε τα αστέρια τύπου Κ, βρήκε πως πράγματι έχουν μεγάλες πιθανότητες να διαθέτουν υπερκατοικήσιμους πλανήτες.
Ένα από τα χαρακτηριστικά όμως που είναι αμφιλεγόμενα για την κατοικησιμότητα,, είναι η μεγαλύτερη μάζα από τη Γη. Όπως είναι λογικό, ένας μεγαλύτερος πλανήτης θα είχε μεγαλύτερη επιφάνεια για να αναπτυχθεί ακόμα περισσότερη ζωή, όμως από την άλλη, ένας μεγαλύτερος πλανήτης θα είχε και μεγαλύτερη βαρύτητα, κάτι που θα δυσκόλευε τη δημιουργία πτηνών ειδών. Έτσι, με βάση την υπόθεση πως μεγαλύτερη μάζα ίσως ήταν καλύτερη, οι Heller και Armstrong, πρότειναν πως το ιδανικό μέγεθος πλανήτη, θα είχε ακτίνα 20-30% μεγαλύτερη από αυτή τη Γης.
Έχουμε βρει υπερκατοικήσιμους πλανήτες;
Εν συντομία… δε γνωρίζουμε. Η γνώση μας για τους πλανήτες που έχουμε ανακαλύψει περιορίζεται από την υπάρχουσα τεχνολογία. Δυστυχώς, αν και έχουμε βρει μερικές χιλιάδες πλανητών στο Σύμπαν, οι αποστάσεις κάνουν αδύνατη την αναλυτική και απευθείας παρατήρησή τους, λόγω των τεχνολογικών περιορισμών.
Το 2020 όμως, μια ομάδα αστρονόμων δημιούργησε μια λίστα με 24 δυνητικά υπερκατοικήσιμους πλανήτες, με βάση τις γνώσεις μας εκείνη την εποχή. Από τότε, αυτή η λίστα έχει αυξηθεί κατά 30% και αν δημιουργούσαμε μια αντίστοιχη λίστα σήμερα, θα ήταν σημαντικά μεγαλύτερη.
Η Ευρωπαϊκή εναλλακτική στο Paypal! Η N26 ανακοινώνει υποστήριξη Wero
Όμως, τότε 22 από τους 24 πλανήτες της λίστας, δεν ήταν καν επιβεβαιωμένοι πλανήτες. Για αυτό οι αστρονόμοι περιμένουν τις τεχνολογικές εξελίξεις, ώστε να μπορέσουν να αποκτήσουν περισσότερα δεδομένα για αυτούς τους κόσμους, όπως επίσης και για να επιβεβαιώσουν πως τα σώματα που βλέπουν είναι όντως πλανήτες. Από τη δημιουργία της πρώτης λίστας, ορισμένοι από τους υποψήφιους πλανήτες έχουν επιβεβαιωθεί πως υπάρχουν, όμως δεν έχουμε μέχρι στιγμής μια ενημερωμένη λίστα.
Ακόμα όμως και αν δούμε πως οι πλανήτες της λίστας όντως υπάρχουν, θα πρέπει να επιβεβαιώσουμε και άλλα χαρακτηριστικά ώστε να τους χαρακτηρίσουμε σαν υπερκατοικήσιμους πλανήτες.
Οι περισσότεροι κέρδισαν τη θέση τους σε αυτήν τη λίστα επειδή περιστρέφονταν γύρω από αστέρια παλαιότερα και ψυχρότερα από τον Ήλιο, και πολλοί ήταν επίσης μεγαλύτεροι. Ωστόσο, αυτά τα πλεονεκτήματα δεν έχουν μεγάλη σημασία αν οι θερμοκρασίες είναι λανθασμένες, και ορισμένοι από τους πλανήτες στη λίστα είναι πιθανό να είναι επικίνδυνα ζεστοί, αν η ατμόσφαιρά τους μοιάζει πολύ με της Γης.
Λίγο υψηλότερες θερμοκρασίες μπορεί να δράσουν θετικά για την δημιουργία ζωής, όμως αν αυτή η θερμοκρασία είναι αρκετά πιο υψηλές, όπως για παράδειγμα 30 βαθμοί παραπάνω, τότε το 30% της λίστας θα πήγαινε στα σκουπίδια.
Έτσι, με τα υπάρχοντα δεδομένα μπορούμε να πούμε πως έχουμε ορισμένους υποψήφιους πλανήτες που θα μπορούσαν να είναι υπερκατοικήσιμοι, όμως λίγοι από αυτούς θα μπορούσαν να είναι πιο φιλικοί από τη Γη στη ζωή. Θα πρέπει να περιμένουμε για νέες εξελίξεις στην τεχνολογία, ώστε να τους παρατηρήσουμε καλύτερα. Ήδη έχει ξεκινήσει η κατασκευή πολύ ισχυρότερων τηλεσκοπίων και παρατηρητηρίων, που θα μας δώσουν τα μέσα για να δούμε καλύτερα τον κόσμο γύρω μας!
