 |
| Νέα θεωρία για τους δορυφόρους του Κόκκινου Πλανήτη |
Ο Αμερικανός αστρονόμος Άσαφ Χολ ανακάλυψε τον Αύγουστο του 1877 τον Φόβο και τον Δείμο, τους δύο δορυφόρους του Άρη. Πρόκειται για δύο μικρά σε μέγεθος σώματα που τα χαρακτηριστικά τους προκαλούν προβληματισμό στους επιστήμονες όλα αυτά τα χρόνια που γνωρίζουμε την ύπαρξη τους.
Το σχήμα τους που δεν είναι σφαιρικό, η πολύ κοντινή απόσταση στην οποία βρίσκονται από τον πλανήτη τους, η τροχιά τους και άλλα στοιχεία έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη διάφορων θεωριών για την προέλευση των δύο δορυφόρων. Μια από πιο δημοφιλείς θεωρίες είναι ότι πρόκειται για αστεροειδείς που ανήκαν στην κύρια ζώνη αστεροειδών του ηλιακού μας συστήματος η οποία βρίσκεται ανάμεσα στον Δία και τον Άρη και κάποια στιγμή η βαρυτική έλξη του Κόκκινου Πλανήτη τους εγκλώβισε για πάντα.
Μια νέα μελέτη αδημοσίευτων εικόνων του Φόβου αναφέρει ότι ο Φόβος είναι ένας κομήτης ή μέρος ενός κομήτη που η βαρυτική έλξη του Άρη τον μετέτρεψε σε φεγγάρι του. Ένας από τους στόχους της αποστολής Martian Moons Exploration (MMX) της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης, η οποία έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει το 2026, είναι να διαπιστωθεί η προέλευση του Φόβου.
Η Σόνια Φορνασιέρ καθηγήτρια αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Paris Cité και επικεφαλής της νέας μελέτης, είναι επιστήμονας οργάνων για την αποστολή MMX. Ενώ αυτή και άλλοι επιστήμονες ανέλυαν εικόνες για να τελειοποιήσουν την προγραμματισμένη διαδρομή του διαστημικού σκάφους, η Φορνασιέρ έπεσε πάνω σε αδημοσίευτες φωτογραφίες του Φόβου. Τραβηγμένες από κάμερες υψηλής ανάλυσης του δορυφόρου Mars Express του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) που μελετά τον Άρη και τα φεγγάρια του από το 2003 οι ερευνητές μελέτησαν περίπου 300 εικόνες του Φόβου που αποκαλύπτουν λεπτομέρειες των χαρακτηριστικών του.
Τα παιχνίδια του φωτός και η σύγκριση
Σε αυτές περιλαμβάνεται και κρατήρας Stickney πλάτους 9 χιλιομέτρων που αποτελεί και το πιο σημαντικό γεωλογικό χαρακτηριστικό του Φόβου. Η Φορνασιέρ και οι συνεργάτες της χρησιμοποίησαν τα στιγμιότυπα για να αναλύσουν την ένταση του ηλιακού φωτός που αντανακλάται ο Φόβος από διαφορετικές γωνίες. Αυτή η τεχνική, που ονομάζεται φωτομετρία, τους επέτρεψε να προσδιορίσουν πόσο φως αντανακλούσε ο Φόβος όταν ο ήλιος ήταν ακριβώς μπροστά ή σε γωνία μετατόπισης. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η επιφάνεια του Φόβου δεν αντανακλά ομοιόμορφα το φως. Ορισμένες περιοχές, όπως το βορειοανατολικό χείλος του κρατήρα, ήταν ιδιαίτερα ανακλαστικές. Αλλά η ανάλυση της ομάδας έδειξε επίσης ότι συνολικά, η επιφάνεια του Φόβου φαινόταν αισθητά πιο φωτεινή όταν ο Ήλιος βρισκόταν ακριβώς από πάνω. Αυτό το φαινόμενο, που ονομάζεται τάση αντίθεσης, είναι χαρακτηριστικό πολλών αντικειμένων του ηλιακού συστήματος που δεν υπάρχει ατμόσφαιρα και αέρας σε αυτά.
Επίσης οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η επιφάνεια του Φόβου είναι πορώδης, όπως η άμμος. Αυτό οδήγησε την ομάδα να προτείνει ότι η επιφάνεια του Φόβου μπορεί να καλύπτεται από ένα παχύ στρώμα σκόνης με αυλακωτά σωματίδια, των οποίων οι σκιές εξαφανίστηκαν όταν φωτίζονταν άμεσα. Και οι δύο αυτές ιδιότητες είναι επίσης χαρακτηριστικά των κομητών των οποίων οι τροχιές μεταβάλλονται από τις βαρυτικές δυνάμεις του Δία. Ένας από αυτούς είναι ο κομήτης 67P, τον οποίο μελέτησε από κοντά η αποστολή Rosetta της ESA το 2016. Στην πραγματικότητα, οι φωτομετρικές ιδιότητες του Φόβου ταίριαζαν σχεδόν τέλεια με τον Comet 67P. Έτσι, η ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Φόβος ήταν πιθανώς ένας κομήτης που αιχμαλωτίστηκε από τον Άρη.
Τα ευρήματα της μελέτης έχουν επιπτώσεις και για τον δεύτερο δορυφόρο του Άρη το Δείμο. Η Φορνασιέρ λέει ότι αν ο Φόβος ήταν κάποτε κομήτης ο Δείμος μπορεί να ήταν και αυτός. Στην πραγματικότητα, με βάση τη μελέτη, η ομάδα της προτείνει ότι τα δύο φεγγάρια μπορεί κάποτε να είχαν ενωθεί ως ένας κομήτης που παγιδεύτηκε και τελικά διαλύθηκε από τη βαρύτητα του Άρη. Με άλλα λόγια, τα δίδυμα φεγγάρια του Άρη μπορεί στην πραγματικότητα να είναι δύο μισά ενός ενιαίου συνόλου.
