Ίσως είναι πολύ νωρίς να ελπίζουμε σε ένα νέο εμβόλιο κατά της αρθρίτιδας, όμως το πρώτο βήμα έγινε. Και, όπως μας έδειξε η Covid-19, μερικές φορές τα εμβόλια μπορούν να εξελιχθούν πάρα πολύ γρήγορα.
Ένα από τα πιο συνηθισμένα αυτοάνοσα νοσήματα είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Εμφανίζεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται λανθασμένα εναντίον του υγιούς ιστού των αρθρώσεων, καταστρέφοντας όχι μόνο αυτές αλλά μερικές φορές και άλλα όργανα (μάτια, δέρμα, πνεύμονες, καρδιά).
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα προκαλεί χρόνιο πόνο και μη αναστρέψιμη βλάβη των αρθρώσεων, εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Η βλάβη στις αρθρώσεις προκαλείται από φλεγμονή, μια διαδικασία που χρησιμοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα για να καταπολεμήσει τις λοιμώξεις και να επουλώσει τα τραύματα. Φυσιολογικά, μόλις ο οργανισμός απαλλαγεί από τη λοίμωξη, η φλεγμονή υποχωρεί, πράγμα που δεν συμβαίνει στην αυτοάνοση αρθρίτιδα.
Ρευματοειδής αρθρίτιδα: Πρόληψη και θεραπεία
Υπολογίζεται ότι περίπου το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού πάσχει από ρευματοειδή αρθρίτιδα. Παρά τη μεγάλη διασπορά της νόσου, δεν υπάρχει θεραπεία, καθώς η επιστήμη δεν έχει καταλήξει στο τι ακριβώς την προκαλεί. «Αυτό ισχύει για σχεδόν όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα, γεγονός που καθιστά την ίαση και την πρόληψή τους τόσο δύσκολη», λέει ο Αθανάσιος Τζιούφας, καθηγητής Παθολογίας-Ανοσολογίας ΕΚΠΑ και διευθυντής της Κλινικής Παθολογικής Φυσιολογίας του Λαϊκού Νοσοκομείου Αθηνών.
Τα καλά νέα όμως είναι ότι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Toledo ανέπτυξαν ένα πειραματικό εμβόλιο που ίσως δίνει μια υπόσχεση για την πρόληψη της ρευματοειδούς αρθρίτιδας.
Η Dr Ritu Chakravarti, επίκουρη καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο και επικεφαλής του συγκεκριμένου project, μελετά εδώ και χρόνια μια πρωτεΐνη που ονομάζεται 14-3-3ζ και τον ρόλο της στις ανοσολογικές παθήσεις, καθώς επίσης και της ιντερλευκίνης-17, μιας κυτοκίνης που σχετίζεται με αυτοάνοσα νοσήματα.
Πώς δουλεύει το εμβόλιο;
Βασισμένη στην έρευνα, η ομάδα επικεντρώθηκε στην πρωτεΐνη ως πιθανό παράγοντα πυροδότησης της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Όταν όμως την αφαίρεσαν τεχνητά, χρησιμοποιώντας τεχνολογία γονιδιακής επεξεργασίας, οι επιστήμονες διαπίστωσαν το ακριβώς αντίθετο: Η απουσία της πρωτεΐνης πυροδότησε σοβαρή και πρώιμη αρθρίτιδα στα πειραματόζωα.
Δουλεύοντας υπό τα νέα ευρήματα ότι η πρωτεΐνη 14-3-3ζ τελικά προστατεύει από την αρθρίτιδα, η ομάδα έφτιαξε ένα πειραματικό εμβόλιο. Το εμβόλιο χρησιμοποίησε αυτή την πρωτεΐνη, που καλλιεργείται σε βακτηριακό κύτταρο, και τελικά κατάφερε να εξαφανίσει την αρθρίτιδα από πάσχοντα ζώα. Επιπλέον, βελτίωσε σημαντικά και την υγεία των οστών.
«Διαφαίνονται τεράστιες δυνατότητες τόσο για την πρόληψη και αποτροπή της εμφάνισης της νόσου, όσο και για τη θεραπεία της», ανέφερε η Dr Chakravarti.
Πώς αντιμετωπίζεται η ρευματοειδής αρθρίτιδα
Επί του παρόντος, η ρευματοειδής αρθρίτιδα αντιμετωπίζεται με αντιφλεγμονώδη, κορτικοστεροειδή ή ανοσοκατασταλτικά φάρμακα ευρείας κλίμακας. Η πιο νέα αντιμετώπιση είναι οι λεγόμενοι βιολογικοί παράγοντες που δρουν στοχευμένα στη φλεγμονώδη διαδικασία. Όλα αυτά μπορούν να «κοιμίσουν» και να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου, αλλά όχι να τη θεραπεύσουν διά παντός. Και ενώ κάνουν διαχειρίσιμο τον πόνο και την καθημερινότητα των ασθενών, τους καθιστούν πιο ευάλωτους σε μολύνσεις και λοιμώξεις.
Πότε θα είναι έτοιμο ένα εμβόλιο
Συνεπώς, ένα εμβόλιο θα ήταν ευχής έργο. Πλην όμως είναι πάρα πολύ νωρίς για να το δούμε να πραγματοποιείται. Προς το παρόν οι ερευνητές έχουν υποβάλει αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για την ανακάλυψή τους. Αναζητούν εταίρους της φαρμακευτικής βιομηχανίας για να υποστηρίξουν μελέτες ασφάλειας και τοξικότητας, με την ελπίδα να προχωρήσουν σε προκλινική δοκιμή.
Ο κ. Τζιούφας, με τον οποίο ήρθαμε σε επαφή, σχολίασε ότι πρόκειται για μια πολύ πρώιμη ανακάλυψη, η οποία βρίσκεται σε επίπεδο έρευνας και δεν θα πρέπει να μας δημιουργεί καν ελπίδες για θεραπεία της νόσου, προτού προχωρήσει στα επόμενα βήματα.
Εμείς όμως συνεχίζουμε να ελπίζουμε στο άκουσμα κάθε καλής είδησης. Άλλωστε, η διαδικασία έγκρισης των εμβολίων, όπως αποδείχθηκε πρόσφατα, μπορεί να επιταχυνθεί αν υπάρξει πίεση.
