Σε διάφορες στιγμές της ζωής του πλανήτη μας έχουν συμβεί συγκρούσεις με μετεωρίτες. Πώς αυτές μπορούν να βοηθήσουν στην μελέτη του σύμπαντος;
Μετεωρίτες, πώς αυτά τα ουράνια βραχώδη σώματα μπορούν να αποκαλύψουν «μυστικά» του Διαστήματος και πώς η μελέτη τους είναι ικανή να βοηθήσει τους επιστήμονες να προετοιμαστούν ώστε να αποτρέψουν μία ενδεχόμενη σύγκρουση αστεροειδή με τη Γη. Ο γεωλόγος και επίκουρος καθηγητής Ορυκτολογίας – Πετρολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιάννης Μπαζιώτης εξηγεί πώς από ένα μικρό πέτρωμα από το διάστημα μάς «μιλά».
Το θέαμα μιας φλεγόμενης «μπάλας», ενός μετεωρίτη να σχίζει τον ουρανό και να κάνει – σε πολλές περιπτώσεις – τη νύχτα μέρα είναι συναρπαστικό, αλλά και τρομακτικό παράλληλα, καθώς αποδεικνύει πόσο μικρός είναι ο άνθρωπος απέναντι στη φύση, το διάστημα, την απεραντοσύνη του Σύμπαντος.
Τι είναι αυτές οι φλεγόμενες «μπάλες» και ποια μυστικά κρύβουν;
Ο επίκουρος καθηγητής Ορυκτολογίας – Πετρολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου της Αθήνας, Γιάννης Μπαζιώτης, μιλά για την επιστήμη των μετεωριτών.
Ο επίκουρος καθηγητής Ορυκτολογίας – Πετρολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου της Αθήνας, Γιάννης Μπαζιώτης, μιλά για την επιστήμη των μετεωριτών.
«Η μελέτη των μετεωριτών μάς βοηθά να κατανοήσουμε πώς σχηματίστηκε αρχικά το ηλιακό μας σύστημα και πώς αυτό εξελίχθηκε. Οι μετεωρίτες προέρχονται από μία πληθώρα ουράνιων σωμάτων: δορυφόρους όπως η Σελήνη, πλανήτες όπως ο Άρης και αστεροειδείς όπως η Εστία. Είναι κομμάτια πετρώματος που έχουν αποκολληθεί από το μητρικό τους σώμα εξαιτίας προσκρούσεων αστεροειδών στην επιφάνειά τους. Όταν τα σώματα αυτά βρεθούν σε τροχιά τέτοια που να τέμνει την αντίστοιχη της Γης, τότε επέρχεται η πτώση τους, δημιουργώντας μοναδικές φλεγόμενες μπάλες, καθώς εισέρχονται στον ουρανό με ταχύτητα που ξεπερνά τα 15-20 χιλιόμετρα ανά ώρα», εξηγεί στο Newsbomb.gr ο κ. Μπαζιώτης.
«Η μελέτη τους μάς αποκαλύπτει πληροφορίες που σχετίζονται με την ηλικία και τις διαδικασίες σχηματισμού τους, την αλληλεπίδραση λιθόσφαιρας-επιφάνειας-ατμόσφαιρας ενώ βρίσκονταν στο μητρικό τους σώμα προέλευσης κ.α. Επίσης, πολλοί μετεωρίτες – αυτό αποτελεί και δικό μου κομμάτι έρευνας- μας δίνουν πληροφορίες σχετικά με τη θερμοκρασία και την πίεση που αναπτύχθηκε κατά την πρόσκρουση των αστεροειδών στο μητρικό σώμα», προσθέτει.
Πώς θα βοηθήσει η μελέτη τους στην αποτροπή σύγκρουσης αστεροειδή με τη Γη;
Μάλιστα, όπως τονίζει ο κ. Μπαζιώτης η μελέτη των διαστημικών πετρωμάτων μπορεί στο μέλλον να δώσει σημαντικές πληροφορίες που μπορεί να αποτρέψουν μία επικείμενη σύγκρουση ενός αστεροειδή με τη Γη, η οποία θα ήταν καταστροφική για τον πλανήτη μας.
Μάλιστα, όπως τονίζει ο κ. Μπαζιώτης η μελέτη των διαστημικών πετρωμάτων μπορεί στο μέλλον να δώσει σημαντικές πληροφορίες που μπορεί να αποτρέψουν μία επικείμενη σύγκρουση ενός αστεροειδή με τη Γη, η οποία θα ήταν καταστροφική για τον πλανήτη μας.
«Η συσσωρευμένη και συνεχώς επαυξανόμενη γνώση θα βοηθήσει στην εφαρμογή τεχνικών εκτροπής αστεροειδών (όπως η αποστολή Double Asteroid Redirection Test – DART της NASA), αλλά και η -για πρώτη φορά- προσπάθεια μελέτης των αποτελεσμάτων μίας πρόσκρουσης σε αστεροειδή (αποστολή HERA της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος-ESA στο σύστημα δυαδικού αστεροειδή του Διδύμου), με σκοπό την προετοιμασία της ανθρωπότητας και την ανάπτυξη τεχνολογίας για την μελλοντική αντιμετώπιση ενός τέτοιου κινδύνου. Σε αυτή την αποστολή, από πλευράς Ελλάδος, υπεύθυνος είναι ο Αν. Καθηγητής Κλεομένης Τσιγάνης και η ομάδα του από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, που είναι μέλος της ομάδας έρευνας DART/HERA. Εσχάτως προστέθηκε και η δική μας ομάδα από το Εργαστήριο Ορυκτολογίας-Γεωλογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών», αναφέρει ο κ. Μπαζιώτης.
Μπορεί ένας μετεωρίτης να αποκαλύψει στοιχεία για εξωγήινη ζωή;
Ένα από τα ερωτήματα που «βασανίζει» εδώ και αιώνες τον άνθρωπο είναι η ύπαρξη ζωής σε άλλους πλανήτες. Είναι δυνατόν, οι μετεωρίτες, τα μοναδικά στοιχεία που υπάρχουν στη Γη και δεν ανήκουν στον πλανήτη μας να «κρύβουν» ενδείξεις για εξωγήινη ζωή.
Ένα από τα ερωτήματα που «βασανίζει» εδώ και αιώνες τον άνθρωπο είναι η ύπαρξη ζωής σε άλλους πλανήτες. Είναι δυνατόν, οι μετεωρίτες, τα μοναδικά στοιχεία που υπάρχουν στη Γη και δεν ανήκουν στον πλανήτη μας να «κρύβουν» ενδείξεις για εξωγήινη ζωή.
«Ένα σημαντικό πεδίο έρευνας αποτελεί η κατανόηση του κρίσιμου ρόλου που έπαιξε το νερό κατά τα πρώϊμα –και όχι μόνο– στάδια εξέλιξης του ηλιακού μας συστήματος και των σωμάτων που το απαρτίζουν (π.χ. πλανήτης Άρης). Από πού προήλθε το νερό ή γιατί ο πλανήτης μας είναι κατοικήσιμος, είναι ερωτήματα που τελικώς σχετίζονται με το θέμα της ανάπτυξης της ζωής. Ακόμα, δεν υπάρχουν στέρεες αποδείξεις που να απαντούν ένα τέτοιο ερώτημα, ωστόσο, υπάρχουν ερευνητικές ομάδες –Διεθνείς και εγχώριες– που ασχολούνται με τον εξαιρετικά ενδιαφέροντα κλάδο, της αστροβιολογίας», απαντά ο κ. Μπαζιώτης.
Οι μετεωρίτες από τον «κόκκινο» πλανήτη
Μόλις 231 μετεωρίτες, από αυτούς που έχουν εντοπιστεί, προέρχονται από τον πλανήτη Άρη, πλανήτη που ίσως στο μακρινό μέλλον αποτελέσει «καταφύγιο» του ανθρώπου. Τα πετρώματα από τον «κόκκινο» πλανήτη όπως και αυτά που προέρχονται από τη Σελήνη είναι σπάνια και πολύτιμα.
Μόλις 231 μετεωρίτες, από αυτούς που έχουν εντοπιστεί, προέρχονται από τον πλανήτη Άρη, πλανήτη που ίσως στο μακρινό μέλλον αποτελέσει «καταφύγιο» του ανθρώπου. Τα πετρώματα από τον «κόκκινο» πλανήτη όπως και αυτά που προέρχονται από τη Σελήνη είναι σπάνια και πολύτιμα.
Ο κ. Μπαζιώτης αναφέρει στο Newsbomb.gr ότι ένας από τους πιο σημαντικούς μετεωρίτες που έχει μελετήσει είναι «ο μετεωρίτης Tissint. Ένας μετεωρίτης που έχει προέλθει από το λεγόμενο «κόκκινο» πλανήτη, τον Άρη. Ο Tissint έπεσε στη Γη, στο Μαρόκο της ΒΔ Αφρικής, στις 18 Ιουλίου 2011», λέει και εξηγεί πως ορίζεται η αξία ενός μετεωρίτη,«η επιστημονική αξία ενός μετεωρίτη καθορίζεται από τη προέλευσή του. Αν λοιπόν πρόκειται για ένα μετεωρίτη από τον Άρη ή τη Σελήνη, τότε αυτομάτως είναι πολύ σημαντικός. Είναι χαρακτηριστικό πως οι μετεωρίτες με προέλευση αυτά τα δύο ουράνια σώματα είναι πολύ σπάνιοι και αποτελούν το 0,3 % του συνόλου των μετεωριτών που έχουν ανακτηθεί από όλη τη Γη».
Seres, ο μοναδικός μετεωρίτης της Ελλάδας
Στην Ελλάδα υπάρχει μόνο μία περίπτωση επιβεβαιωμένης ανάκτησης μετεωρίτη. Όπως αναφέρει ο κ. Μπαζιώτης εντοπίστηκε τον Ιούνιο 1818, στη περιοχή των Σερρών και το δείγμα αυτό, που ονομάστηκε ευλόγως Seres, εκτίθεται στο μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης στην Αυστρία.
Στην Ελλάδα υπάρχει μόνο μία περίπτωση επιβεβαιωμένης ανάκτησης μετεωρίτη. Όπως αναφέρει ο κ. Μπαζιώτης εντοπίστηκε τον Ιούνιο 1818, στη περιοχή των Σερρών και το δείγμα αυτό, που ονομάστηκε ευλόγως Seres, εκτίθεται στο μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης στην Αυστρία.
«Ανήκει στη συνηθέστερη κατηγορία μετεωριτών που βρίσκουμε στη Γη –εκείνη των χονδριτών– και ειδικότερα σε εκείνη με υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο. Συνολικά 6,5 κιλά βρίσκονται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης και το κύριο δείγμα ανέρχεται σε 4 κιλά και 649 γραμμάρια», αναφέρει ο κ. Μπαζιώτης.
Γιατί όμως είναι τόσο σπάνιος ο εντοπισμός μετεωριτών στην Ελλάδα;
«Η αδυναμία εύρεσης ενός μετεωρίτη σε ένα περιβάλλον όπως αυτό της Ελλάδος, είναι πολύ πιθανή», τονίζει ο κ. Μπαζιώτης, «η Ελλάδα είναι μία χώρα που παρουσιάζει μεγάλη ετερογένεια ως προς το ανάγλυφό της, μεγάλο ποσοστό δάσο-και φυτό-κάλυψης, σεισμογενής, ενώ περιβάλλεται από μεγάλη ποσότητα νερού. Τα τρία πρώτα χαρακτηριστικά συμβάλουν σε φαινόμενα διάβρωσης και «γρήγορης» αλλαγής του αναγλύφου. Ειδικότερα, με το πέρασμα του χρόνου, το νερό, έχει πολλές πιθανότητες να διεισδύσει στο εσωτερικό του, και να το αλλοιώσει, καταστρέφοντας πολλά από τα πρωτογενή στοιχεία του μετεωρίτη. Τα προηγούμενα συμβάλουν στην αλλοίωση πολλών ορυκτολογικών-πετρολογικών-γεωχημικών δεδομένων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν όλους εμάς τους Επιστήμονες να ερμηνεύσουμε με καλύτερο τρόπο τα ευρήματά. Αυτή η δυναμική κατάσταση οδηγεί στο να «χάνονται» τα πετρώματα και πολλές φορές να καλύπτονται (μεταξύ αυτών και οι μετεωρίτες) γρήγορα από φερτά υλικά», καταλήγει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι με πρωτοβουλία του κάλεσε τους Έλληνες που πιστεύουν ότι μπορεί να έχουν εντοπίσει έναν μετεωρίτη να επικοινωνήσουν με τον ίδιο. Αν και όπως αναφέρει ο ίδιος κανένα από τα δείγματα που του έφεραν δεν ήταν μετεωρίτης, ωστόσο ενθαρρύνει τους«κυνηγούς» εξωγήινων πετρωμάτων να μην σταματήσουν την έρευνα. «Η αλήθεια είναι πως μέχρι σήμερα δεν έχω λάβει κάποιο πέτρωμα που να αποτελεί μετεωρίτη. Ωστόσο, η προσπάθεια των ανθρώπων είναι αξιοζήλευτη, και θα τους προέτρεπα να συνεχίσουν να αναζητούν τα «ίχνη» του διαστήματος», τονίζει. «Είμαι πρόθυμος να εξετάσω τα δείγματα πιθανών μετεωριτών, στην έδρα μου, στο Εργαστήριο Ορυκτολογίας-Γεωλογίας του Τμήματος Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ιερά Οδός 75, Αθήνα). Εναλλακτικά, η επικοινωνία μαζί μου μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω της σελίδας που διατηρώ στο facebook @baziotisAntarctica».
Τέλος όσον αφορά τα σχέδια του για το μέλλον ο κύριος Μπαζιώτης αναφέρει, «Έχω γράψει ένα βιβλίο για την εμπειρία μου στην αποστολή της Ανταρκτικής με τίτλο: «Ένας Έλληνας στην Ανταρκτική». Μέσα από το βιβλίο θέλω να περάσω το μήνυμα πως όσο δύσκολος κι αν είναι ένας στόχος που θα θέσεις στη ζωή σου, εάν έχεις την απαραίτητη υπομονή, την επιμονή και το μεράκι θα καταφέρεις να τον πετύχεις».
«Επίσης, έχω ξεκινήσει πάλι τις προσπάθειες – για διάφορους λόγους ατόνησαν– ίδρυσης της πλανητικής εταιρίας που είχα ανακοινώσει αρχές 2018. Στόχος μου είναι η δημιουργία ενός καθαρά επιστημονικού –μη κερδοσκοπικού– οργανισμού. Για να προλάβω τους ανθρώπους που θα αντιδράσουν, δεν έχει καμία σχέση με τον Ελληνικό Διαστημικό Οργανισμό, που επιτελεί εντελώς ξεχωριστό και διακριτό ρόλο. Η δική μου σκέψη αφορά τη δημιουργία αυτού –που κατά τους ξένους– περιγράφεται ως “Society”. Ωστόσο, περισσότερα στο αμέσως προσεχές μέλλον…», προσθέτει και καταλήγει λέγοντας, «θέλω να επισημάνω τη προσπάθεια που γίνεται από τον Ελληνικό Διαστημικό Οργανισμό. Θεωρώ πως ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός για την Ελλάδα. Ένας οργανισμός που έλειπε, και τώρα βρίσκεται στα πρώτα του βήματα».
Δείτε παλαιότερη συνέντευξή του στο CNN Greece:
