Δρ. Δημητρίου Βαφειάδη*
Γεωθερμικά πεδία χαμηλής ενθαλπίας υπάρχουν σχεδόν σε κάθε Νομό της χώρας. Η θερμοκρασία του νερού κυμαίνεται από 20-95 οC, η παροχή φτάνει τα 220 l/s και το βάθος άντλησης ξεκινάει από τα 60m, (σε σύγκριση με πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπου τα βάθη άντλησης κυμαίνονται γύρο στα 2000 m). Ιδιαίτερα αξιόλογα είναι τα γεωθερμικά πεδία στη Βόρεια Ελλάδα κυρίως λόγο της αφθονίας και του μεγέθους τους.
Για παράδειγμα κατά μήκος του νομού Σερρών υπάρχει στο υπέδαφος εκτεταμένο γεωθερμικό πεδίο. Η ύπαρξη γεωθερμικής ενέργειας σε τόσο μεγάλες ποσότητες μπορεί να δράσει ως μοχλός ανάπτυξης ιδιαίτερα σε περιοχές με ψυχρό κλίμα όπως αυτό της Βόρειας Ελλάδας. Οικίες, βιομηχανικές μονάδες, κτηνοτροφικά κτίρια και χιλιάδες στρέμματα θερμοκηπίων θα μπορούσαν να θερμανθούν, αντικαθιστώντας εκατομμύρια τόνους πετρελαίου και καυσαερίων ετησίως. Η Ελλάδα και κατ΄ επέκταση εμείς οι καταναλωτές αγοράζουμε πανάκριβα από το εξωτερικό το πετρέλαιο και παράλληλα οι παγκόσμιες ΄΄δολοπλοκίες΄΄ μας καθιστούν και πολιτικά εξαρτημένους.
Η θέρμανση των θερμοκηπίων με γεωθερμική ενέργεια αποτελεί τελικά την πιο συνηθισμένη εφαρμογή της γεωθερμίας. Το μόνο που απαιτείται είναι μια γεώτρηση, ένας εναλλάκτης θερμότητας, ( που είναι πολύ πιο οικονομικός από έναν καυστήρα πετρελαίου) και ένα κλειστό δίκτυο σωληνώσεων διανομής του νερού.
Οι τιμές των θερμοκηπιακών προϊόντων είναι πολύ υψηλές. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ενεργειακό κόστος καθώς κατά την διάρκεια των ψυχρών περιόδων του έτους, το 80% του κόστος παραγωγής αφορά την αγορά καυσίμων. Εάν συνεχιστεί η χρήση του πετρελαίου στα θερμοκήπια πολλές μονάδες θα κλείσουν, τα περισσότερα νοικοκυριά δεν θα μπορούν να προμηθεύονται για 8 μήνες κηπευτικά προϊόντα (τομάτα, αγγούρι, μελιτζάνα, πιπεριές, κολοκυθάκια, φασολάκια, πεπόνια, φράουλες, κ.α. καθώς και όλα τα ανθοκομικά είδη ) και η όποια ζήτηση θα καλύπτεται από εισαγωγές, όπως είδη συμβαίνει για το 90 % των ανθοκομικών ειδών.
Αντίθετα με τη χρήση της γεωθερμικής ενέργειας δίνατε να δημιουργηθούν χιλιάδες νέες θερμοκηπιακές μονάδες, ένα σύνολο επιχειρήσεων που θα προμηθεύουν διάφορα υλικά στις μονάδες αυτές και αντίστοιχες θέσεις εργασίας, σε περιοχές μάλιστα που μαστίζονται από την ανεργία και την επιχειρηματική στασιμότητα. Επιπλέον θα έπαυε να είναι πρώτο θέμα στις ειδήσεις η αύξηση της τιμής των οπωροκηπευτικών και θα αυξάνονταν οι εξαγωγές της χώρας μας προς τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης όπου οι τιμές των προϊόντων αυτών είναι πάρα πολύ υψηλές. Για παράδειγμα στο γειτονικό μας κρατίδιο των Σκοπίων σχεδόν όλα τα θερμοκήπια θερμαίνονται με γεωθερμική ενέργεια με αποτέλεσμα η χώρα αυτή να κερδίζει εκατομμύρια ευρώ από εξαγωγές προϊόντων στην Ευρώπη και σε εμάς. Στην Ισλανδία όλες οι κατοικίες και οι δρόμοι (για αντιπαγετική προστασία) θερμαίνονται με γεωθερμικό νερό.
Η χρήση της γεωθερμικής ενέργειας σε σύγκριση με τα συμβατικά καύσιμα παρουσιάζει ορισμένα σημαντικά πλεονεκτήματα όπως: το χαμηλό κόστος επένδυσης για την εκμετάλλευση της με μη εισαγόμενη τεχνολογία ή υλικά, την εύκολη συντήρηση και λειτουργία των συστημάτων, το χαμηλό κόστος λειτουργίας και την προστασία του περιβάλλοντος. Το μόνο μειονέκτημα είναι ότι το γεωθερμικό νερό παρουσιάζει μεγάλη συγκέντρωση αλάτων και χρειάζεται έτσι προσοχή να μην επιβαρυνθούν οι διάφοροι αποδέκτες (ποτάμια, λίμνες). Το πρόβλημα αυτό λύνεται με την κυκλοφορία του νερού σε κλειστό δίκτυο σωληνώσεων διανομής της θέρμανσης και με επανατροφοδότηση της γεωθερμικής πηγής με το νερό που χρησιμοποιήθηκε.
Στην Ελλάδα το όλο θέμα της γεωθερμικής ενέργειας αντιμετωπίζεται σαν να μην υπάρχει. Εκτός από το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών ( Ι.Γ.Μ.Ε.) που πραγματοποίησε κάποιες έρευνες για των εντοπισμό γεωθερμικών πεδίων και διάνοιξε μερικές γεωτρήσεις, υπάρχουν περίπου 150 στρέμματα θερμοκηπίων και λίγα ξηραντήρια που θερμαίνονται με γεωθερμικό νερό.
Λίγο πιο αναπτυγμένη είναι η χρήση της για ιαματικούς σκοπούς στις διάφορες λουτροπόλεις. Άλλωστε η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη και ίσως στον κόσμο που θεωρεί την γεωθερμική ενέργεια ως ορυκτό πλούτο της χώρας και όχι ως ανανεώσιμη πηγή ενέργειας Η στενόμυαλη αυτή αντίληψη δημιουργεί ανυπέρβλητα προβλήματα σε όσους επιθυμούν να εξασφαλίσουν μια άδεια εκμετάλλευσης. Κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί στην Ελλάδα η γεωθερμία παραμένει ανεκμετάλλευτη. Ίσως οι κατά καιρούς υπεύθυνοι να έχουν άγνοια επί του θέματος ή μπορεί να μην έβρισκαν το κατάλληλο τρόπο να αποκομίσουν οφέλη από αυτούς που θα την εκμεταλλεύονταν. Η αμέλεια τους πάντως, εσκεμμένη ή μη, είναι εγκληματική σε βάρος της εθνικής οικονομίας και του φυσικού περιβάλλοντος, γιατί η γεωθερμική ενέργεια είναι καθαρή και ανανεώσιμη, ενώ τα χρήματα που πληρώνονται για πετρέλαιο χάνονται οριστικά.
Η Ελλάδα μπορεί να μην έχει πετρελαιοπηγές, έχει όμως αξιόλογες γεωθερμικές πηγές. Ουσιαστικά πρόκειται για το ίδιο πράγμα. Αν εξαιρεθεί η αυτοκίνηση, (αυτοκίνητα, αεροπλάνα, πλοία κ.α.) το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου χρησιμοποιείται για τη θέρμανση νερού ( π.χ. θέρμανση κατοικιών). Το γεωθερμικό νερό είναι έτοιμο ζεστό νερό προς εκμετάλλευση.
*Γεωπόνου Α.Π.Θ., MSc, PhD.Αντιπροέδρου Κεντρικής ΜακεδονίαςΓεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας
drdimi4@gmail.com
