Πριν από τουλάχιστον 4.000 χρόνια, κατασκευαστές σκάλισαν όλη την επιφάνεια του Δασκαλειού, του αρχαίου φυσικού ακρωτηρίου της νήσου Κέρου, που έχει σχήμα πυραμίδας. Το διαμόρφωσαν σε επίπεδα, που κάλυψαν με 1.000 τόνους ειδικής εισαγόμενης αστραφτερής πέτρας, για να δώσουν την εμφάνιση μιας τεράστιας βαθμιδωτής πυραμίδας, η οποία ανυψωνόταν στο Αιγαίο, σχηματίζοντας την πιο επιβλητική ανθρωπογενή δομή σε όλο το αρχιπέλαγος των Κυκλάδων.
Κάτω όμως από την επιφάνεια αυτών των επιπέδων βρισκόταν κάτι εξίσου μοναδικό: Αρχαιολόγοι από
τρεις διαφορετικές χώρες, που συμμετέχουν σε μια εν εξελίξει ανασκαφή, ανακάλυψαν στοιχεία από ένα συγκρότημα αποστραγγιστικών σηράγγων -οι οποίες κατασκευάστηκαν 1.000 χρόνια πριν από τις διάσημες υδραυλικές εγκαταστάσεις του Μινωικού παλατιού της Κνωσού-, καθώς και ίχνη εξελιγμένης μεταλλουργίας.Τα παραπάνω δημοσίευσε την Πέμπτη (18/1) στην ιστοσελίδα της η εφημερίδα «Guardian», αναφερόμενη στη συνέχιση μιας ιδιαίτερα ενδιαφέρουσας ανασκαφής που φέρνει συνεχώς νέα εντυπωσιακά ευρήματα. Το δημοσίευμα συνεχίζει δίνοντας στοιχεία για την περιοχή: Το Δασκαλειό, μικρή βραχονησίδα σήμερα δίπλα στην Κέρο, με την οποία, πριν από 4.500 χρόνια, ενωνόταν με ένα μικρό πέρασμα και το νησί που την 3η χιλιετία π. Χ. ήταν ένα σημαντικότατο ιερό, όπου πραγματοποιούνταν σύνθετες τελετουργίες. Ο Λόρδος Ρένφριου, συνδιευθυντής των ανασκαφών, ιδρυτικός διευθυντής του Ινστιτούτου Αρχαιολογικών Ερευνών ΜακΝτόναλντ του Κέιμπριτζ κι ένας από τους πιο διακεκριμένους αρχαιολόγους και ερευνητές στον κόσμο, έχει δηλώσει ότι η Κέρος αποτελεί το «αρχαιότερο νησιωτικό ιερό στον κόσμο». Μάλιστα, στη συνέντευξη που έδωσε στις αρχές Σεπτεμβρίου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, με αφορμή τα ογδοηκοστά του γενέθλια, είχε πει μεταξύ άλλων: «Υπάρχουν κι άλλα νησιωτικά ιερά στον κόσμο, αλλά κανένα δεν είναι τόσο παλιό όσο της Κέρου».
Σε παλαιότερες ανασκαφές που διεξήγαγε στην Κέρο η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και το Ινστιτούτο Κύπρου, έφερε στην επιφάνεια χιλιάδες μαρμάρινα κυκλαδικά ειδώλια, που είχαν σκόπιμα σπάσει αλλού και τα οποία έφεραν στο νησί. Σύμφωνα, δε, με το δημοσίευμα, η κατασκευή, αλλά και η συντήρηση του οικισμού, θα πρέπει να έγινε με κοινοτική προσπάθεια. Οι εγκαταλελειμμένες σήμερα πλαγιές του Δασκαλειού ήταν κάποτε καλυμμένες με κτήρια και κατασκευές, γεγονός που υποδηλώνει ότι πριν από 4.500 χρόνια ήταν ένα από τα πιο πυκνοκατοικημένα μέρη των Κυκλάδων, παρόλο που το μέρος δεν ήταν αυτάρκες σε τρόφιμα και πρώτες ύλες, που έπρεπε να εισάγουν από αλλού.
Οι πρώτες ενδείξεις μεταλλοτεχνίας ανακαλύφθηκαν πριν από 10 χρόνια, ενώ τα νεότερα ευρήματα έφεραν στην επιφάνεια δύο εργαστήρια γεμάτα από υπολείμματα μετάλλων και αντικείμενα, όπως ένα μολύβδινο τσεκούρι, ένα καλούπι για χάλκινα μαχαίρια και δεκάδες κεραμικά θραύσματα από μεταλλουργικό εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένου ενός στομίου φυσητήρα. Αργότερα, στο τέλος της προηγούμενης ανασκαφικής περιόδου, βρέθηκε ένας άθικτος πήλινος φούρνος. Σύμφωνα με τον συνδιευθυντή των ανασκαφών Μάικλ Μπόιντ, από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, η μεταλλουργική τεχνογνωσία ήταν προφανώς συγκεντρωμένη στο Δασκαλειό, σε μια εποχή όπου η πρόσβαση τόσο σε δεξιότητες όσο και σε πρώτη ύλη ήταν πολύ περιορισμένη, κάνοντας παράλληλα λόγο για ευρήματα που συνδέονται με τις απαρχές της αστικοποίησης.
Τα πυραμιδωτά επίπεδα θα έλαμπαν στον ελληνικό ήλιο, ορατά από πολύ μακριά, καθώς ήταν καλυμμένα με άσπρο μάρμαρο από τη Νάξο, που βρίσκεται 10 χιλιόμετρα μακριά. Το συγκρότημα αποστραγγιστικών σηράγγων ανακαλύφθηκε όταν οι αρχαιολόγοι ερεύνησαν μια επιβλητική σκάλα στα χαμηλότερα επίπεδα, ενώ ερευνάται αν πρόκειται για γλυκό νερό ή λύματα.
Ο θησαυρός της Κέρου
Με τον όρο «Θησαυρός της Κέρου» αποκαλούνται τα δεκάδες μαρμάρινα αρχαία γλυπτά που κλάπηκαν από το ακατοίκητο νησί της Κέρου απέναντι από τα Κουφονήσια των Κυκλάδων, τον περασμένο αιώνα. Από τη δεκαετία του ‘50 και μετά οι αρχαιοκάπηλοι έσκαβαν συστηματικά στη θέση Κάβος και άρπαξαν αναρίθμητες αρχαιότητες.
(Αυλητής και Αρπιστής της Κέρου, Εθνικό αρχαιολογικό Μουσείο, τα διασημότερα ειδώλια που βρέθηκαν σε τάφο της Κέρου το 1875 και χρονολογούνται το 2800 - 2300 π.Χ.)
Ανάμεσά τους ήταν πολλά μαρμάρινα ειδώλια, τα οποία αποτελούν κορυφαία δημιουργήματα γλυπτικής του κυκλαδίτικου πολιτισμού. Τα κλεμμένα γλυπτά διοχετεύτηκαν παράνομα στη διεθνή αγορά και κατέληξαν σε ιδιωτικές συλλογές και σε μουσεία. Η λαθρανασκαφή της Κέρου αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες υποθέσεις αρχαιοκαπηλίας στον κόσμο.
Τα περισσότερα αντικείμενα του «θησαυρού της Κέρου» χρονολογούνται στη δεύτερη φάση της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου. Οι αρχαιολόγοι πληροφορήθηκαν για την αρπαγή του πλούτου που πραγματοποιούνταν για μεγάλο διάστημα στο νησάκι των Κυκλάδων και τον Σεπτέμβριο του ’63 ο αρχαιολόγος Χρίστος Ντούμας, ο οποίος διακρίθηκε για τη δουλειά του στη Σαντορίνη, πήγε στην Κέρο.
(Αντικείμενα του «θησαυρού της Κέρου» από τη συλλογή Erlenmeyer που βρίσκονται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης)
Οι αρχαιοκάπηλοι όμως και τα ευρήματα που είχαν ανακαλύψει είχαν εξαφανιστεί… Η εικόνα που αντίκρισε ο Ντούμας ήταν απογοητευτική. Ολόκληρη η δυτική πλευρά του νησιού ήταν σκαμμένη μέχρι τη θάλασσα. Οι αρχαιολόγοι πραγματοποίησαν ανασκαφές στη λεηλατημένη περιοχή και ανακάλυψαν επιπλέον θραύσματα από ειδώλια και μαρμάρινα αντικείμενα. Ο διακεκριμένος αρχαιολόγος ερεύνησε επιπλέον το νησί Δασκαλειό που βρίσκεται κοντά από το ακρωτήριο Κάβος και ανακάλυψε ένα ορθογώνιο κτήριο, το οποίο χρονολογούνταν την ίδια περίοδο με τα ευρήματα στον Κάβο. Εκεί βρέθηκαν υπολείμματα ενός αρχαίου οικισμού. Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Ντούμα, κατά την προϊστορική περίοδο η Κέρος συνδεόταν με το Δασκαλειό με μια λωρίδα στεριάς.
Το 1966 έως το 1967 πραγματοποιήθηκαν επιπλέον ανασκαφές από τους αρχαιολόγους Φ. Ζαφειροπούλου και Κ. Τσάκο, και ανακαλύφτηκαν επιπλέον μαρμάρινα θραύσματα ειδωλίων, ένας τάφος που περιείχε αγγεία και ένα ολόκληρο μαρμάρινο ειδώλιο. Για χρόνια οι αρχαιολόγοι είχαν προβληματιστεί σχετικά με τον ρόλο του νησιού τα αρχαία χρόνια. Ο αρχαιολόγος Χρίστος Ντούμας είχε συμπεράνει ότι στη θέση Κάβος όπου έδρασαν οι αρχαιοκάπηλοι λειτουργούσε νεκροταφείο που πιθανόν καταστράφηκε από κάποια φυσική καταστροφή. Το νεκροταφείο ανήκε στον οικισμό Δασκαλειό, ο οποίος αποτελούσε σημαντικό εμπορικό λιμάνι της αρχαιότητας. Σύμφωνα με τη Φ. Ζαφειροπούλου, η οποία ανακάλυψε ανάμεσα στα ευρήματα πολλά μαρμάρινα αντικείμενα, η Κέρος αποτελούσε σημαντικό κέντρο μαρμαρογλυπτικής των Κυκλάδων κατά την 3η χιλιετία π. Χ.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ, Guardian, mixanitouxronou.gr
zougla.gr
