Ρεπορτάζ: Ρούλα Τσουλέα
Εκείνη ήταν 15 χρονών όταν ξαφνικά παρουσίασε ακόρεστη λαχτάρα για γλυκά και νερό. Εκείνος ήταν 60 ετών όταν «έλιωσε» στα πόδια του, επειδή είχε αφυδατωθεί εντελώς.
Και οι δύο, η 27χρονη σήμερα Σοφία και ο 76χρονος Τάσος Γιαννόπουλος, πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχουν την ίδια νόσο.
Ο τύπου 1 διαβήτης που έχει η Σοφία είναι ο λιγότερο συχνός (υπολογίζεται ότι προσβάλλει περίπου 40.000 άτομα στη χώρα μας), ενώ ο τύπου 2 του κ.Γιαννόπουλου προσβάλλει 750.000 έως 800.000 Έλληνες.
Οι διαφορές μεταξύ τους, όμως, ούτε κατά διάνοιαν σταματούν εδώ. Ο αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας Νικόλαος Τεντολούρης, γενικός γραμματέας της Εταιρείας Μελέτης Διαβητικού Ποδιού (ΕΜΕΔΙΠ) και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Διαβήτη (EASD), εξηγεί τι άλλο «χωρίζει» τους δύο τύπους διαβήτη.
Αιτίες
* Ο τύπου 1 διαβήτης είναι αυτοάνοσο νόσημα (οφείλεται σε υπερλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος που επιτίθεται στο πάγκρεας και το καταστρέφει). Οι πάσχοντες κατά κανόνα έχουν κανονικό βάρος.
* Ο τύπου 2 διαβήτης σχετίζεται πρωτίστως με τον τρόπο ζωής. Το 80% των ασθενών είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
Κληρονομικότητα
* Στον τύπου 1 διαβήτη μπορεί να υπάρχει κληρονομική προδιάθεση, αλλά μικρού βαθμού.
* Στον τύπου 2 διαβήτη η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο. Ένας άνθρωπος παχύσαρκος και με προδιαβήτη μπορεί να μην εκδηλώσει ποτέ πλήρη διαβήτη, αν δεν έχει οικογενειακό ιστορικό. Αν ο ένας γονιός έχει διαβήτη τύπου 2, τα παιδιά του έχουν 35% να παρουσιάσουν τη νόσο στην ενήλικη ζωή τους. Αν και οι δύο γονείς έχουν διαβήτη τύπου 2, οι πιθανότητες γίνονται 75%.
Όποιος έχει κληρονομικότητα και από τους δύο γονείς, αλλά προσέχει τη διατροφή του, γυμνάζεται και δεν παχαίνει, μπορεί να εκδηλώσει διαβήτη στα 65-70 του χρόνια. Αν, όμως, δεν προσέχει και παχύνει, θα τον εκδηλώσει στα 40 χρόνια.
Όποιος έχει κληρονομικότητα και από τους δύο γονείς, αλλά προσέχει τη διατροφή του, γυμνάζεται και δεν παχαίνει, μπορεί να εκδηλώσει διαβήτη στα 65-70 του χρόνια. Αν, όμως, δεν προσέχει και παχύνει, θα τον εκδηλώσει στα 40 χρόνια.
Ηλικία εμφάνισης
* Ο τύπου 1 παρουσιάζεται κυρίως σε νέους. Η μέση ηλικία εμφάνισης είναι τα 13 χρόνια, η πλειονότητα των κρουσμάτων εκδηλώνονται έως τα 14-15 χρόνια. Δεν αποκλείεται, όμως, να εμφανιστεί και σε 70άρηδες.
* Ο τύπου 2 έχει μέση ηλικία εμφάνισης τα 45 χρόνια. Την τελευταία δεκαετία αυξάνονται τα κρούσματά του στους εφήβους και στους νεαρούς ενήλικες (20άρηδες και 30άρηδες) εξαιτίας του πάχους και της καθιστικής ζωής.
Τρόπος εκδήλωσης
* Ο τύπου 1 παρουσιάζεται απότομα, με πολύ μεγάλες αυξήσεις των επιπέδων γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα. Προκαλεί πολυουρία, πολυδιψία (οι ασθενείς πίνουν συνέχεια νερό, μερικές φορές ανά 10λεπτο, διότι αφυδατώνονται από την πολυουρία και «κολλάει» το στόμα τους) και ραγδαία απώλεια βάρους (ακόμα και 10-15 κιλά μέσα σε 1-2 μήνες).
Στα μικρά παιδιά (σχολική και προσχολική ηλικία) χαρακτηριστική ένδειξη είναι η αιφνίδια εμφάνιση νυχτερινής ενούρησης (βρέχουν το κρεβάτι τους).
Στα μικρά παιδιά (σχολική και προσχολική ηλικία) χαρακτηριστική ένδειξη είναι η αιφνίδια εμφάνιση νυχτερινής ενούρησης (βρέχουν το κρεβάτι τους).
* Ο τύπου 2 εμφανίζεται βαθμιαία και αναπτύσσεται επί μήνες ή χρόνια πριν από τη διάγνωση. Αυτό οφείλεται στο ότι οι αυξήσεις στο σάκχαρο δεν είναιπολύ μεγάλες και έτσι δεν προκαλούν συμπτώματα (αυτά εμφανίζονται όταν το πρωινό σάκχαρο υπερβεί τα 180 mg/dl).
Όταν εκδηλωθούν συμπτώματα είναι ίδια με αυτά του τύπου 1, αλλά και πρόσθετα, όπωςφαγούρα στο σώμα και στα γεννητικά όργανα, μυκητιάσεις γεννητικών οργάνων, μυϊκές κράμπες, εύκολη κούραση, αδυναμία συγκέντρωσης, υπνηλία και θόλωμα της όρασης που υποχωρεί όταν ρυθμιστεί το σάκχαρο.
Μερικές φορές οι ασθενείς μαθαίνουν για τον διαβήτη όταν πάνε στον γιατρό με εγκατεστημένες επιπλοκές (λ.χ. πληγές που δεν κλείνουν, προβλήματα στα νεφρά ή στυτική δυσλειτουργία).
Όταν εκδηλωθούν συμπτώματα είναι ίδια με αυτά του τύπου 1, αλλά και πρόσθετα, όπωςφαγούρα στο σώμα και στα γεννητικά όργανα, μυκητιάσεις γεννητικών οργάνων, μυϊκές κράμπες, εύκολη κούραση, αδυναμία συγκέντρωσης, υπνηλία και θόλωμα της όρασης που υποχωρεί όταν ρυθμιστεί το σάκχαρο.
Μερικές φορές οι ασθενείς μαθαίνουν για τον διαβήτη όταν πάνε στον γιατρό με εγκατεστημένες επιπλοκές (λ.χ. πληγές που δεν κλείνουν, προβλήματα στα νεφρά ή στυτική δυσλειτουργία).
Θεραπεία
* Στον τύπου 1 είναι απαραίτητη η ινσουλίνη από την πρώτη στιγμή της διάγνωσης και εφ’ όρου ζωής.
* Στον τύπου 2 απαιτείται βελτίωση της διατροφής, άσκηση, απώλεια βάρους και αντιδιαβητικά δισκία στην αρχή, ενώ αργότερα μπορεί να χρειασθεί χορήγηση ινσουλίνης.
Υπογλυκαιμίες και ρύθμιση
* Πολλοί ασθενείς με τύπου 1 διαβήτη δεν φτάνουν τον στόχο της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, διότι έχουν πιο ασταθή διαβήτη και αντιμετωπίζουν συχνές υπογλυκαιμίες.
* Οι ασθενείς με τύπου 2 διαβήτη που παίρνουν χάπια σπανίως εκδηλώνουν υπογλυκαιμίες. Αν τηρούν σωστά την αγωγή τους, μπορούν να φτάσουν στον στόχο της γλυκοζυλιωμένης, αλλά λίγοι το κάνουν.
Επιπλοκές
* Ο τύπου 1 διαβήτης που δεν ρυθμίζεται καλά για μεγάλα χρονικά διαστήματα (για 2-3 χρόνια) προκαλεί πάντοτε επιπλοκές στα μάτια, στο 30% των περιπτώσεων στους νεφρούς και στο 30-40% επιπλοκές στα νεύρα (οι ασθενείς χάνουν την αισθητικότητα στα χέρια και στα πόδια, οπότε είναι πιο επιρρεπείς στις πληγές).
* Στον τύπου 2 διαβήτη υπάρχουν οι ίδιες επιπλοκές και επιπροσθέτως αυξημένος κίνδυνος για βλάβες στα αγγεία (παίζει ρόλο και η μεγαλύτερη ηλικία των ασθενών). Έτσι, είναι πολύ συχνά προβλήματα όπως η στυτική δυσλειτουργία, τα εμφράγματα, τα εγκεφαλικά κ.λπ.
«Οι υπογλυκαιμίες είναι ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα»
Δώδεκα χρόνια με το διαβήτη της έκλεισε εφέτος η 27χρονη Σοφία - στις 15 Νοεμβρίου γιόρτασε αυτά τα «δεύτερα γενέθλιά της» όπως τα αποκαλεί. Ο τύπου 1 διαβήτης τής χτύπησε ξαφνικά την πόρτα όταν ήταν μαθήτρια της Β’ Λυκείου. Άρχισε να τρώει περισσότερα γλυκά απ’ όσα συνήθιζε, έπινε άφθονο νερό, είχε πολυουρία και έχανε βάρος.
Η μητέρα της αναγνώρισε αμέσως τα συμπτώματα, γιατί η αδελφή της και θεία της Σοφίας έπασχε από τη νόσο. Εξαιτίας ενός ιατρικού σφάλματος, όμως, πέρασαν αρκετές εβδομάδες έως ότου γίνει η σωστή διάγνωση και στο μεσοδιάστημα η Σοφία έχασε σχεδόν 15 κιλά και το σάκχαρό της μετά το φαγητό έφτασε το 413.
«Μέχρι τα 15,5 μου χρόνια ζούσα στον δικό μου ονειρικό πλανήτη, αλλά δεν είναι έτσι η ζωή», λέει. «Πέρασα δύσκολα στην αρχή, έζησα όλη τη θλίψη και τον φόβο της διάγνωσης, μου ήταν πολύ δύσκολο να δεχτώ ό,τι μου συνέβαινε, αλλά προσπάθησα να προσαρμοστώ και τα κατάφερα.
»Με ρυθμίζω πάρα πολύ καλά, διότι έχω αποφασίσει ότι δεν θα πεθάνω από “ζάχαρο”. Μπορώ να δεχτώ οποιαδήποτε άλλη αιτία θανάτου, αλλά όχι αυτό. Προσέχω τι τρώω, είμαι δραστήρια, είμαι σχολαστική σε όλα όσα πρέπει να κάνω για να είμαι ρυθμισμένη και ταυτοχρόνως προσπαθώ να έχω μια φυσιολογική ζωή.
»Οι υπογλυκαιμίες ήταν ένα από τα πιο δύσκολα κομμάτια στην ζωή μου με τον διαβήτη. Κάθε υπογλυκαιμία είναι σαν ένας μικρός θάνατος, είναι τρομακτική η αίσθηση εκείνη την ώρα, αλλά ποτέ δεν ξέρεις πότε θα την πάθεις, μπορεί να εμφανιστεί από οτιδήποτε, επειδή, για παράδειγμα, αλλάζει αποτομα ο καιρός ή έχεις περίοδο ή αθλείσαι.
»Τα τελευταία χρόνια, επειδή είμαι ειδικευόμενη γιατρός και κάνω εφημερίες, φοράω αντλία και μετριέμαι 5-6 φορές την ημέρα, ώστε να μην πάθω υπογλυκαιμία την ώρα που φροντίζω τους ασθενείς μου. Έτσι έχω καταφέρει να τις μειώσω σε μία κάθε 3 ή 4 μήνες».
«Έμεινα αδίκως 2 χρόνια αρρύθμιστος»
«Επειδή ήμουν... τέρας υγείας, δεν μπορούσα ούτε καν να διανοηθώ ότι έχω “ζάχαρο”». Με αυτά τα λόγια περιγράφει ο κ. Τάσος Γιαννόπουλος το σοκ που έπαθε όταν οι γιατροί στο Σύδνεϋ, όπου κατοικούσε εκείνη την εποχή, του είπαν πως έπασχε από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και πως είχε τόσο υψηλό σάκχαρο, ώστε κινδύνευε η ζωή του.
Ήταν 1998 και ο 60άρης τότε κ. Γιαννόπουλος ήξερε καλά τι σημαίνει «διαβήτης», αφού τόσο η σύζυγος όσο και η πεθερά του έπασχαν από τη νόσο. Αν και αρχικά η διάγνωση τον δυσκόλεψε, έκανε ό,τι του είπαν οι γιατροί και άρχισε εντατική θεραπεία με χάπια, την οποία ήξερε πως θα συνέχιζε εφ’ όρου ζωής.
Ο οργανισμός του, όμως, είχε άλλα σχέδιακαι πριν κλείσει δεκαετία από τη διάγνωση ανέπτυξε αντοχή σε όλα τα φάρμακα που υπήρχαν σε μορφή δισκίων. «Έπαιρνα οκτώ χάπια την ημέρα, αλλά μεταγευματικά το σάκχαρο ανέβαινε στο 300, που σημαίνει ότι δεν με έπιαναν καθόλου», λέει.
«Δεν ήθελα όμως ούτε να ακούσω ότι χρειαζόμουν ενέσεις ινσουλίνης, τις είχα πάρει με πολύ κακό μάτι. Ο γιατρός μου χρειάστηκε δύο χρόνια για να με πείσει ότι δεν είχα άλλη επιλογή και διαπίστωσα πως κακώς αντιδρούσα τόσο καιρό. Αυτή δεν είναι κανονική ένεση, δεν έχει καμία σχέση, είναι μια βελόνα ψιλή σαν τρίχα, με μήκος ούτε ένα πόντο, που δεν τη νιώθεις καν. Το είχα αναγάγει σε ανατολικό ζήτημα, ενώ δεν ήταν τίποτα.
«Δεν ήθελα όμως ούτε να ακούσω ότι χρειαζόμουν ενέσεις ινσουλίνης, τις είχα πάρει με πολύ κακό μάτι. Ο γιατρός μου χρειάστηκε δύο χρόνια για να με πείσει ότι δεν είχα άλλη επιλογή και διαπίστωσα πως κακώς αντιδρούσα τόσο καιρό. Αυτή δεν είναι κανονική ένεση, δεν έχει καμία σχέση, είναι μια βελόνα ψιλή σαν τρίχα, με μήκος ούτε ένα πόντο, που δεν τη νιώθεις καν. Το είχα αναγάγει σε ανατολικό ζήτημα, ενώ δεν ήταν τίποτα.
»Χάρη στις ινσουλίνες είμαι εδώ και 5-6 χρόνια πολύ καλά ρυθμισμένος, χωρίς υπογλυκαιμίες ή άλλα προβλήματα. Βέβαια, προσπαθώ να είμαι τυπικός και σε όλα τα άλλα που έχουν σχέση με την ασθένειά μου, όπως στις μετρήσεις και στην προσοχή στο φαγητό μου, ενώ παρότι πάντοτε είχα φυσιολογικό βάρος, φρόντισα να χάσω και μερικά κιλά για να είναι ακόμα χαμηλότερο».
Τι σημαίνουν τα επίπεδα του σακχάρου (γλυκόζης)
Όταν είμαστε νηστικοί
70-100 mg/dl = Φυσιολογικό σάκχαρο
100-125 mg/dl = Προδιαβήτης
126 mg/dl και πάνω = Διαβήτης
Μετά το φαγητό
Έως 140 mg/dl = Φυσιολογικό σάκχαρο
140-200 mg/dl = Προδιαβήτης
Πάνω από 200 mg/dl = Διαβήτης
Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη
Συμβολίζεται HbA1c και αποτελεί δείκτη της ρύθμισης του σακχάρου τους τελευταίους 2-3 μήνες. Μετριέται σε ποσοστό επί τοις εκατό (%).
Κάτω από 6% = Φυσιολογική HbA1c
Κάτω από 7% = Ο στόχος για τα άτομα με διαβήτη (σημαίνει καλή ρύθμιση)
Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ Ειδική έκδοση ΥΓΕΙΑ
