 |
| Το Νεφέλωμα του Αβγού λάμπει στο ορατό και το υπέρυθρο τμήμα του φάσματος (Φωτογραφία: NASA/ESA ) |
Βαλτιμόρη
Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble μετέδωσε την εντυπωσιακότερη ως σήμερα εικόνα του Νεφελώματος του Αβγού, ενός φαντασμαγορικού σύννεφου από αέρια και σκόνη που περιβάλλει ένα ετοιμοθάνατο άστρο.
Πίσω από το πυκνό, αδιαφανές νέφος που διακρίνεται στην εικόνα πιστεύεται ότι κρύβεται ένα άστρο μέσου μεγέθους, το οποίο έχει φτάσει το τέλος της ζωής του και μετατρέπεται σε κόκκινο γίγαντα.
Σε αυτή τη βραχύβια φάση της αστρικής εξέλιξης, οι πυρηνικές αντιδράσεις σύντηξης βγαίνουν εκτός ελέγχου και διογκώνουν το άστρο, το οποίο τελικά εκτινάσσει τα εξωτερικά του στρώματα στο διάστημα.
Αυτό που προκύπτει είναι ένα «πρωτοπλανητικό νεφέλωμα», το οποίο θα διατηρηθεί ακόμα και μετά το θάνατο του άστρου, οπότε θα ονομάζεται πλανητικό νεφέλωμα.
Στο Νεφέλωμα του Αβγού, που βρίσκεται στην κατεύθυνση του αστερισμού του Κύκνου, το αστρικό υλικό εκτινάσσεται προς τα έξω κατά κύματα, δημιουργώντας μια σειρά από φωτεινούς κύκλους και τόξα στην εικόνα.
Το ίδιο το άστρο δεν είναι ορατό στη φωτογραφία, ωστόσο ολόκληρο το νεφέλωμα φωτίζεται από λαμπρες δέσμες ακτινοβολίας, οι οποίες πιστεύεται ότι πηγάζουν από δακτυλιοειδείς τρύπες στο εσωτερικό στρώμα σκόνης.
Ο μηχανισμός που γεννά αυτές τις τρύπες παραμένει άγνωστο, ωστόσο μια πιθανή εξήγηση είναι ότι στο κέντρο του νεφελώματος βρίσκεται όχι ένα άστρο αλλά ένα δυαδικό σύστημα, δηλαδή δύο άστρα σε τροχιά το ένα γύρω από το άλλο. Η αλληλεπίδρασή τους θα μπορούσε να δημιουργεί δέσμες υλικού που εκτινάσσονται προς τα έξω και τρυπούν τα σύννεφα σκόνης.
Τα πρωτοπλανητικά νεφελώματα δεν είναι καλά κατανοητά επειδή είναι εξαιρετικά σπάνια: διαρκούν μόνο μερικές χιλιάδες χρόνια, ένα αμελητέο χρονικό διάστημα στα δισεκατομμύρια χρόνια που ζει το μέσο άστρο.
Το Νεφέλωμα του Αβγού ανακαλύφθηκε πριν από 40 χρόνια, ακόμα και σήμερα, όμως, οι αστρονόμοι δεν μπορούν καν να προσδιορίσουν το μέγεθος και την απόστασή του.
Σύμφωνα με την καλύτερη εκτίμηση βρίσκεται σε απόσταση 3.000 ετών φωτός, δεν αποκλείεται όμως να είναι μεγαλύτερο και να βρίσκεται σε μεγαλύτερη απόσταση, ή να είναι μικρότερο και να βρίσκεται πιο κοντά.
Η εικόνα δημιουργήθηκε από εκθέσεις στο ορατό και το υπέρυθρο φως με την Ευρυγώνια Κάμερα 3 του Hubble.
Πίσω από το πυκνό, αδιαφανές νέφος που διακρίνεται στην εικόνα πιστεύεται ότι κρύβεται ένα άστρο μέσου μεγέθους, το οποίο έχει φτάσει το τέλος της ζωής του και μετατρέπεται σε κόκκινο γίγαντα.
Σε αυτή τη βραχύβια φάση της αστρικής εξέλιξης, οι πυρηνικές αντιδράσεις σύντηξης βγαίνουν εκτός ελέγχου και διογκώνουν το άστρο, το οποίο τελικά εκτινάσσει τα εξωτερικά του στρώματα στο διάστημα.
Αυτό που προκύπτει είναι ένα «πρωτοπλανητικό νεφέλωμα», το οποίο θα διατηρηθεί ακόμα και μετά το θάνατο του άστρου, οπότε θα ονομάζεται πλανητικό νεφέλωμα.
Στο Νεφέλωμα του Αβγού, που βρίσκεται στην κατεύθυνση του αστερισμού του Κύκνου, το αστρικό υλικό εκτινάσσεται προς τα έξω κατά κύματα, δημιουργώντας μια σειρά από φωτεινούς κύκλους και τόξα στην εικόνα.
Το ίδιο το άστρο δεν είναι ορατό στη φωτογραφία, ωστόσο ολόκληρο το νεφέλωμα φωτίζεται από λαμπρες δέσμες ακτινοβολίας, οι οποίες πιστεύεται ότι πηγάζουν από δακτυλιοειδείς τρύπες στο εσωτερικό στρώμα σκόνης.
Ο μηχανισμός που γεννά αυτές τις τρύπες παραμένει άγνωστο, ωστόσο μια πιθανή εξήγηση είναι ότι στο κέντρο του νεφελώματος βρίσκεται όχι ένα άστρο αλλά ένα δυαδικό σύστημα, δηλαδή δύο άστρα σε τροχιά το ένα γύρω από το άλλο. Η αλληλεπίδρασή τους θα μπορούσε να δημιουργεί δέσμες υλικού που εκτινάσσονται προς τα έξω και τρυπούν τα σύννεφα σκόνης.
Τα πρωτοπλανητικά νεφελώματα δεν είναι καλά κατανοητά επειδή είναι εξαιρετικά σπάνια: διαρκούν μόνο μερικές χιλιάδες χρόνια, ένα αμελητέο χρονικό διάστημα στα δισεκατομμύρια χρόνια που ζει το μέσο άστρο.
Το Νεφέλωμα του Αβγού ανακαλύφθηκε πριν από 40 χρόνια, ακόμα και σήμερα, όμως, οι αστρονόμοι δεν μπορούν καν να προσδιορίσουν το μέγεθος και την απόστασή του.
Σύμφωνα με την καλύτερη εκτίμηση βρίσκεται σε απόσταση 3.000 ετών φωτός, δεν αποκλείεται όμως να είναι μεγαλύτερο και να βρίσκεται σε μεγαλύτερη απόσταση, ή να είναι μικρότερο και να βρίσκεται πιο κοντά.
Η εικόνα δημιουργήθηκε από εκθέσεις στο ορατό και το υπέρυθρο φως με την Ευρυγώνια Κάμερα 3 του Hubble.
Newsroom ΔΟΛ
