Δεν είναι μόνο ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων και τα 82 κομμάτια του που θα προσελκύσουν το κοινό από την ερχόμενη εβδομάδα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Κόντρα στους καιρούς, το πρώτο μουσείο της χώρας και ο διευθυντής του Νικόλαος Καλτσάς ετοίμασαν μια έκθεση που εξάπτει τη φαντασία όλων μας, πριν ακόμη ανοίξει.
Όχι μόνο επειδή είναι αφιερωμένη στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων αλλά και γιατί πρώτη φορά παρουσιάζεται το σύνολο των αρχαιοτήτων που ανασύρθηκαν από τον βυθό. Όσα εντόπισαν οι σφουγγαράδες της Σύμης οι οποίοι επιχείρησαν τη μερική ανέλκυση του ναυαγίου το 1901 με τη βοήθεια του βασιλικού ναυτικού. Ήταν η πρώτη μεγάλης έκτασης ενάλια έρευνα παγκοσμίως, η δεύτερη φάση της άργησε πολύ, το 1976, από την Αρχαιολογική Υπηρεσία με τη βοήθεια του ωκεανογραφικού πλοίου του Κουστό και τη διάσημη «Καλυψώ» του.
Το «Ναυάγιο των Αντικυθήρων. Το Πλοίο, οι Θησαυροί, ο Μηχανισμός». Η έκθεση που εγκαινιάζεται την ερχόμενη Πέμπτη μοιάζει με ταινία. Χρόνια τη σχεδίαζε ο διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού. Ο ίδιος άλλωστε περιγράφει το Ναυάγιο των Αντικυθήρων ως «ένα κέλυφος διεπιστημονικής έρευνας διαχρονικά». Για να συμπεριληφθούν όλες οι ιδιαιτερότητες και η σημασία του. Τα ευρήματά του άλλωστε δεν αποτελούν ένα κλειστό σύνολο, αφού το φορτίο του χρονολογείται από τον 4ο έως και τον 1ο αι. π.Χ. και υποδεικνύει την πρώτη εμπορία έργων τέχνης του δυτικού κόσμου, με φορτηγό πλοίο χωρητικότητας 300 περίπου τόνων.
Τα 378 εκθέματα παρουσιάζονται μέσα από τέσσερις ενότητες προβάλλοντας το ιστορικό της ανέλκυσης, την επιχείρηση και τις αντιδράσεις του Τύπου της εποχής, δίνοντας στοιχεία για το πλοίο. Τα σπαράγματα με τη μολύβδινη επένδυση στο εξωτερικό του και άλλα εξαρτήματα από τον εξοπλισμό του απαντούν σε όλα τα ερωτήματα του κοινού.
Όσο για το πλοίο ήταν φορτηγό, μία «ολκάς» (λατ. navis oneraria), και τα αγγεία, τα λυχνάρια, τα παιχνίδια μάς δείχνουν την καθημερινότητα του πληρώματος και των επιβατών του. Τα προϊόντα που μετέφερε ήταν χάλκινα και μαρμάρινα αγάλματα, γυάλινα αγγεία, καθώς και χρυσά κοσμήματα. Ενα μέρος του φορτίου, γιατί τα υπόλοιπα καταποντίστηκαν μαζί με το σκαρί σε μεγάλο βάθος. Ολα πάντως μαρτυρούν τις προτιμήσεις και την αισθητική των παραγγελιοδοτών και των υποψήφιων αγοραστών. Πάνω απ’ όλα όμως καθρεφτίζουν «το νέο ιστορικό φαινόμενο της εμπορίας έργων τέχνης, της πρώτης στην ιστορία του δυτικού πολιτισμού». Η μελέτη του φορτίου, σημειώνουν οι διοργανωτές, «θα συνεισφέρει σημαντικά στην έρευνα για το θαλάσσιο εμπόριο και τη διακίνηση έργων ελληνικής τέχνης στο τέλος της ελληνιστικής εποχής και της δημοκρατικής περιόδου της Ρώμης, υπό το φως των εμπορικών δραστηριοτήτων και των αισθητικών επιλογών της ανερχόμενης ρωμαϊκής αριστοκρατίας».
Η έκθεση κλείνει με τον Μηχανισμό, «ένα αστρονομικό ημερολόγιο, που προσδιόριζε τον χρόνο με τις εκλείψεις και τις κινήσεις άλλων γνωστών για την εποχή πλανητών», όπως έγραψε το 1980 ο Price, μελετητής του.
Μια ολιγόλεπτη 3D ταινία του Ph. Nocolet προβάλλεται στο τέλος της ενότητας και στο αμφιθέατρο ντοκιμαντέρ της Images First Ltd., σε συνεργασία με την ΕΡΤ και την Arte. Η έκθεση συνδιοργανώνεται με το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών, την Ομάδα Μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων και την Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ).
