Οι Ολλανδοί και Αμερικανοί επιστήμονες που ετοιμάζονταν να δημοσιεύσουν τις μελέτες τους σχετικά με ένα νέο, μεταλλαγμένο από τους ίδιους και άκρως επικίνδυνο, στέλεχος της γρίπης των πτηνών Η5Ν1, δήλωσαν ότι δέχονται να σταματήσουν προσωρινά για ένα δίμηνο τις έρευνές τους, οι οποίες ξεσήκωσαν μεγάλες αντιδράσεις και φόβους ότι ο φονικός γενετικά τροποποιημένος ιός, που μεταδίδεται εύκολα, μπορεί να «δραπέτευε» κατά λάθος ή σκοπίμως από τα εργαστήριά τους, προοπτική που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν τυχόν βιο-τρομοκράτες.
Σε κοινή ανοικτή επιστολή τους στα έγκριτα επιστημονικά περιοδικά «Nature» και «Science», που επρόκειτο να δημοσιεύουν τα πορίσματα των ερευνών, οι δύο ανεξάρτητες επιστημονικές ομάδες των 39 ιολόγων (με επικεφαλής τον Ρον Φουσιέ του Ιατρικού Κέντρου του πανεπιστημίου Έρασμος και Γιοσιχίρο Καβαόκα του πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν-Μάντισον και του Τόκιο), παρά τη δυσφορία τους για τις επικρίσεις που δέχτηκαν και τις θεωρούν εμπόδιο στην ελεύθερη και χρήσιμη για την ανθρωπότητα επιστημονική έρευνα, αναγνωρίζουν ότι πρέπει να υπάρξει ένα «μορατόριουμ» των σχετικών ερευνών. Ζητούν επίσης να διοργανωθεί ένα διεθνές φόρουμ που θα θέσει επί τάπητος την αξία και τους κινδύνους τέτοιου είδους μελετών, σύμφωνα με το BBC.
«Αντιλαμβανόμαστε ότι οι οργανισμοί και οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο χρειάζονται χρόνο για να βρουν τις καλύτερες λύσεις για τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που πηγάζουν από την έρευνα αυτή. Για να δώσουμε χρόνο γι' αυτές τις συζητήσεις, συμφωνήσαμε σε μια εθελοντική παύση επί 60 ημέρες οποιασδήποτε έρευνας αφορά τους άκρως παθογόνους ιούς Η5Ν1 της γρίπης και οδηγεί στη δημιουργία ιών που μεταδίδονται πιο εύκολα μεταξύ των θηλαστικών», αναφέρεται στην επιστολή.
Ο θόρυβος ξεκίνησε όταν τον προηγούμενο μήνα η αμερικανική κυβέρνηση και οι επιστήμονες του Εθνικού Επιστημονικού Συμβουλίου για τη Βιοασφάλεια των ΗΠΑ (NSABB), σε μια τελείως ασυνήθιστη κίνηση μεταξύ επιστημόνων, ζήτησαν από τους ερευνητές να μη δημοσιεύσουν λεπτομέρειες των ερευνών τους, καθώς θα μπορούσαν να πέσουν σε λάθος χέρια ή να προκληθεί πανδημία.
Το μη μεταλλαγμένο στέλεχος Η5Ν1 της γρίπης των πτηνών είναι ιδιαίτερα θανατηφόρο για τους ανθρώπους (έχουν πεθάνει περίπου το 60% των συνολικά 600 ατόμων που μολύνθηκαν), αλλά το πρόβλημα μέχρι στιγμής είναι περιορισμένο, επειδή η μετάδοσή του δεν είναι εύκολη από άνθρωπο σε άνθρωπο. Όμως η τελευταία έρευνα, που έγινε ακριβώς για να μελετηθούν έγκαιρα τυχόν ακόμα πιο επικίνδυνες μεταλλάξεις του ιού, ώστε να υπάρξει η κατάλληλη προετοιμασία, οδήγησε ακριβώς στη δημιουργία στα εργαστήρια ενός γενετικά τροποποιημένου στελέχους του ιού, το οποίο μεταδίδεται με μεγάλη ευκολία. Αν αυτό το στέλεχος έβρισκε διέξοδο στο περιβάλλον, τότε ο κίνδυνος πανδημίας θα ήταν άμεσος.
Τα δύο εγκυρότερα επιστημονικά περιοδικά του πλανήτη θα δημοσιεύσουν σε περικομμένη μορφή τις σχετικές έρευνες, καθώς, όπως το έθεσε ένας Αμερικανός αξιωματούχος, «δεν χρειάζεται ο καθένας να ξέρει πώς να φτιάχνει ένα θανατηφόρο ιό» . Όμως υπό συζήτηση βρίσκεται ακόμα με ποιόν τρόπο τα πλήρη στοιχεία των δύο επιστημονικών ιολογικών μελετών θα φθάσουν στα χέρια των «υπεύθυνων» επιστημόνων.
Τα δύο περιοδικά και οι εμπλεκόμενοι ερευνητές συμφώνησαν στην περικοπή των δημοσιεύσεων με τον όρο ότι θα υπάρξει ένας μηχανισμός μέσω του οποίου η επιστημονική γνώση από τις δύο μελέτες θα διαχυθεί στους ανά τον κόσμο ερευνητές σε θέματα γρίπης. Η δημιουργία αυτού του μηχανισμού, υπό διεθνή εποπτεία, βρίσκεται ήδη στα σκαριά με την εμπλοκή της αμερικανικής κυβέρνησης και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).
Στην κοινή επιστολή τους, οι ερευνητές τονίζουν ότι η επαύξηση της επιστημονικής γνώσης για τα πιο μολυσματικά στελέχη του ιού, πριν συμβεί στην φύση η μετάλλαξη, είναι ζωτικής σημασίας για τη δημόσια υγεία και για την αποτροπή μιας πανδημίας. Όμως άλλοι επιστήμονες εμφανίζονται πιο επιφυλακτικοί για το κατά πόσο τα επιστημονικά εργαστήρια που διεξάγουν τέτοιες έρευνες έχουν πραγματικά το αναγκαίο επίπεδο βιο-ασφάλειας (σήμερα γίνονται σε εργαστήρια με επίπεδο 3, ενώ ορισμένοι ζητούν να γίνονται πλέον στο επίπεδο 4, όπου οι ερευνητικές εγκαταστάσεις προσφέρουν την μέγιστη ασφάλεια).
Τον Φεβρουάριο, στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, αναμένεται το ζήτημα να τεθεί σε διάλογο μεταξύ των επιστημόνων. Η διεθνής επιστημονική κοινότητα έχει χωριστεί σε δύο στρατόπεδα: σε όσους πιστεύουν ότι τέτοιες έρευνες με στόχο την μετάλλαξη επικίνδυνων ιών δεν έπρεπε ποτέ να είχαν γίνει (και πολύ περισσότερο δεν έπρεπε να δημοσιευτούν) και σε όσους επιμένουν ότι αυτές οι έρευνες είναι ζωτικές για την ασφάλεια της ανθρωπότητας. Αναζητείται πλέον μια μέση οδός μέσα στους επόμενους δύο μήνες.
www.kathimerini.grμε πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
