Η πρόσφατη ανακάλυψη των αστρονόμων μπορεί να προκαλεί απορίες στους επιστήμονες αλλά συμβάλλει στην κατανόηση του φαινομένου της μαύρης τρύπας
Προ εκπλήξεως βρέθηκε ομάδα γερμανών και αμερικανών αστρονόμων όταν επιχείρησε να εντοπίσει νεαρά άστρα. Πολύ κοντά στο κέντρο του γαλαξία μας, σε απόσταση δηλαδή 7 και 10 ετών φωτός αντίστοιχα, ανίχνευσε δύο νεογέννητα άστρα. Λίγους μήνες μετά η ανακάλυψη αυτή επιβεβαιώθηκε από γάλλους και αμερικανούς ερευνητές που εντόπισαν με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Spitzer τη γένεση ενός νέου άστρου κοντά στο κέντρο του γαλαξία.
Τα νέα άστρα (μικροί κύκλοι) στο κέντρο του γαλαξία εντοπίστηκαν από το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer. Κάτω, η μεγάλη συγκέντρωση μάζας στον γαλαξία είναι ίσως καθοριστική για τη γέννηση νέων άστρων.
Συνολικά ανακαλύφθηκαν τρία τέτοια άστρα-βρέφη. Η ηλικία τους, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, ανέρχεται στο ένα εκατομμύριο, όταν ο Ηλιος έχει ήδη συμπληρώσει τα 4,6 δισεκατομμύρια έτη και θεωρείται πλέον «μεσήλικας». Η παρατήρηση του κέντρου του γαλαξία δεν είναι εφικτή με οπτικά τηλεσκόπια, καθώς τα πυκνά νέφη αερίων και σκόνης που το περιβάλλουν είναι αδιαφανή στην ορατή ακτινοβολία. Ομως, το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer μπορεί να καταγράψει την υπέρυθρη ακτινοβολία που εκπέμπουν τα διάφορα ουράνια σώματα η οποία, όπως και τα ραδιοκύματα, δεν παρεμποδίζεται από τα αέρια νέφη και τη σκόνη.
Ωστόσο, για τους επιστήμονες παραμένει δυσεξήγητο το γεγονός της γέννησης των νέων άστρων στην κεντρική περιοχή του γαλαξία μας, και μάλιστα τόσο κοντά στην κεντρική, υπερμεγέθη μαύρη τρύπα του και αυτό διότι, εάν τα μοριακά νέφη, δηλαδή αυτά τα αστρικά μαιευτήρια μέσα στα οποία γεννιούνται νέα άστρα, βρίσκονταν σε τόσο μικρές αποστάσεις από τη μαύρη τρύπα, οι τεράστιες παλιρροϊκές δυνάμεις της θα τα διέλυαν προτού προλάβουν να σχηματιστούν νέα.
Οι δυνάμεις αυτές οφείλονται στο γεγονός ότι, επειδή η βαρυτική έλξη της μαύρης τρύπας μειώνεται όσο απομακρυνόμαστε από αυτήν, το τμήμα του μοριακού νέφους που βρίσκεται πλησιέστερα έλκεται με περισσότερη δύναμη από αυτό που βρίσκεται μακρύτερα. Η ανίχνευση όμως των τριών νέων άστρων αποδεικνύει ότι, πράγματι, είναι δυνατό να σχηματιστούν άστρα κοντά σε υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες.
Πώς ακριβώς δεν είναι ακόμη απολύτως κατανοητό. Η ανακάλυψη, όμως, αυτή υποδεικνύει ότι ίσως τα μοριακά νέφη γύρω από το γαλαξιακό κέντρο είναι πυκνότερα απ' όσο νομίζαμε προηγουμένως. Γιατί στη συγκεκριμένη περίπτωση η μεγαλύτερη πυκνότητα θα βοηθούσε τα μοριακά νέφη να υπερνικήσουν τις παλιρροϊκές δυνάμεις της μαύρης τρύπας, επιτρέποντάς τους όχι μόνο να επιβιώσουν στο ακραίο περιβάλλον αλλά και να καταρρεύσουν σχηματίζοντας νέα άστρα.
Αυτό υποστηρίζει, μεταξύ άλλων, και η Ελίζαμπεθ Χάμφρεϊς του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, μέλος της ομάδας των ερευνητών που έκανε την πρώτη ανακάλυψη των νεογέννητων άστρων. Οι παρατηρήσεις τους έγιναν με τη συστοιχία των ραδιοτηλεσκοπίων της Πολύ Μεγάλης Διάταξης (Very Large Array-VLA) που βρίσκεται στην έρημο του Νέου Μεξικού. Η Ελίζαμπεθ Χάμφρεϊς πιστεύει, πάντως, ότι οι επιστήμονες βρίσκονται σε καλό δρόμο. «Συνδυάζοντας έρευνες σαν τη δική μας με καθαρά θεωρητικούς υπολογισμούς για τη γέννηση άστρων σε τόσο ακραίες καταστάσεις όπως αυτή ευελπιστούμε στην κατανόηση αυτών που συντελούνται κοντά στη μυστηριώδη μαύρη τρύπα».
Η Ελίζαμπεθ Χάμφρεϊς με έμμεσο τρόπο επισημαίνει ότι οι νέες ανακαλύψεις δημιουργούν πολλά ερωτήματα. Σε ποιο βαθμό αντιλαμβάνονται οι επιστήμονες τις διαδικασίες που οδηγούν στη δημιουργία νέων άστρων, ιδιαίτερα σε περιοχές με μεγάλη πυκνότητα ύλης;
Πλέον, πολλές ερευνητικές ομάδες, κυρίως στις ΗΠΑ, εργάζονται πυρετωδώς προκειμένου να διευρύνουν τις γνώσεις τους για τη δημιουργία νέων άστρων, ακόμη και στις πιο ακραίες συνθήκες. Πραγματικά, οι συνθήκες στο γαλαξιακό κέντρο διαφέρουν κατά πολύ από αυτές που επικρατούν σε ένα πιο απομονωμένο μοριακό νέφος. Κατ' αρχάς, οι θερμοκρασίες και οι πιέσεις είναι πολύ μεγαλύτερες, ενώ τα πανίσχυρα μαγνητικά πεδία, οι παλιρροϊκές δυνάμεις κ.λπ. επηρεάζουν σημαντικά το μηχανισμό δημιουργίας νέων άστρων, καθιστώντας παράλληλα το πρόβλημα πιο δύσκολο στην επίλυσή του. Επιπλέον, είναι πιθανό τα άστρα πολύ μεγάλης μάζας να λειτουργούν με κάποιον τρόπο ως καταλύτες στη γένεση νέων άστρων. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα έχει παρατηρηθεί ότι ορισμένα από τα νεογέννητα άστρα εκτοξεύονται με τεράστια ταχύτητα στο διάστημα, έξω από την περιοχή που έχουν σχηματιστεί. Ωστόσο, μέχρι στιγμής αγνοούμε το ρόλο που διαδραματίζουν οι επικρατούσες συνθήκες στο κέντρο του γαλαξία μας για την πρόκληση αυτών των φαινομένων.
© Science Illustrated/enet
