Οσοι ανυπομονούν να έρθει το καλοκαίρι και να αφεθούν στις παραλίες, πριν εκτεθούν στον ήλιο πρέπει να το σκεφθούν σοβαρά.
Το όζον, που προστατεύει από τις υπεριώδεις ακτίνες, όπως γνωστοποίησε στην τελευταία έκθεσή του ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός, έχει μειωθεί από την έναρξη του χειμώνα έως τα τέλη Μαρτίου κατά 40% στην περιοχή της Αρκτικής, 20 χλμ. πάνω από τη Γη.Αυτή την εποχή του έτους, οι θερμοκρασίες στη στρατόσφαιρα πάνω από τις αρκτικές περιοχές συνοδεύονται από σημαντική αραίωση του προστατευτικού στρώματος του όζοντος. Τα αυξημένα επίπεδα της υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας, που μετρούνται στα μεγάλα γεωγραφικά πλάτη, αναμένεται σύντομα να παρατηρηθούν και πάνω από τη Ρωσία και την Αλάσκα. Η αραίωση του στρώματος του όζοντος είναι εξαιρετικά μεγάλη και αναμένεται ότι οι αέριες μάζες οι οποίες θα κινηθούν από τα μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη προς τα μικρότερα, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, θα μεταφέρουν αέρα με πολύ λίγο προστατευτικό όζον. Ηδη οι αέριες μάζες που μεταφέρουν αέρα με μειωμένο όζον έχουν καλύψει τη Γροιλανδία και τη Σκανδιναβία.
Μέχρι στιγμής το ανώτερο ποσοστό αραίωσης του όζοντος που είχε σημειωθεί σε προηγούμενους χειμώνες ήταν 30%.
Και όλα αυτά συμβαίνουν παρά τη σύναψη της επιτυχημένης Διεθνούς Συνθήκης (Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ), η οποία αποτρέπει την παραγωγή και την κατανάλωση χημικών (χλωροφθοράνθρακες) που καταστρέφουν το όζον. Το πρόβλημα εστιάζεται στη μακροβιότητα αυτών των χημικών ενώσεων στην ατμόσφαιρα. Θα χρειαστούν αρκετές δεκαετίες προτού η συγκέντρωσή τους επανέλθει στα χαμηλότερα, πριν από το 1980, επίπεδα, στόχο που η Επιστημονική Επιτροπή Καταστροφής του Οζοντος έχει θέσει για το 2030-2040.
Ο βαθμός καταστροφής του όζοντος στην Αρκτική το 2011 είναι αναμενόμενος. Οι επιστήμονες προβλέπουν σημαντική απώλειά του, στην περίπτωση που σημειωθεί ένας ψυχρός και χωρίς μεταβολές χειμώνας στη στρατόσφαιρα. Η καταστροφή σημειώνεται πάνω από τις πολικές περιοχές, όταν οι θερμοκρασίες πέφτουν κάτω από τους -78 βαθμούς Κελσίου. Σε τόσο χαμηλές θερμοκρασίες στη στρατόσφαιρα σχηματίζονται σύννεφα. Χημικές αντιδράσεις μετατρέπουν αποθέματα αβλαβών αερίων (π.χ. υδροχλωρικό οξύ) σε ενεργά αέρια καταστροφής του όζοντος, με άμεσα αποτελέσματα σε περίπτωση παρουσίας ηλιακού φωτός. Εάν η έκταση της καταστροφής του όζοντος μετακινηθεί από τα μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη προς τα μικρότερα, τότε πρέπει να αναμένουμε αυξημένα επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας σε σχέση με τα συνήθη επίπεδα της εποχής.
Εξηγώντας το φαινόμενο, ο πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Οζοντος, ακαδημαϊκός Χρήστος Ζερεφός, μιλάει για κλιματικές ανωμαλίες οι οποίες οφείλονται και σε ανθρωπογενείς παράγοντες: «Η ακραία κατάσταση της ψύξης της κατώτερης ατμόσφαιρας και της αραίωσης του στρώματος του όζοντος οφείλεται κυρίως σε κλιματική ανωμαλία, που συνέβη στα υψηλά στρώματα της ατμόσφαιράς τους πριν από λίγους μήνες. Ενα μέρος της κλιματικής ανωμαλίας πιθανόν να συνδέεται και με το εξελισσόμενο ανθρωπογενές φαινόμενο του θερμοκηπίου. Χωρίς το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ περίπου το 1/3 του βόρειου ημισφαιρίου θα κινδύνευε από υπερβολικές δόσεις υπεριώδους Β, τόσο μεγάλες ώστε το μαύρισμα στον ήλιο θα γινόταν μέσα σε λίγα λεπτά».
Επίσης, όσον αφορά τους κινδύνους, συμπλήρωσε ότι: «Εστω και αν είναι μόλις Μάιος, χρειάζεται αυξημένη προσοχή, ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά. Η ασφαλής έκθεση στον ήλιο γίνεται πριν από τις 11 το πρωί και μετά τις 3 το απόγευμα. Υπενθυμίζω ότι οι υπεριώδεις ακτινοβολίες προκαλούν καρκίνο του δέρματος, καταρράκτη, καθώς και γενικότερη βλάβη του ανοσοποιητικού συστήματος».
Τι είναι το όζον;
Το όζον (Ο3) είναι ένα άχρωμο αέριο, που βρίσκεται στα επάνω στρώματα της ατμόσφαιρας. Εντοπίζεται 32 μέχρι 48 χλμ. πάνω από τη Γη, όπου δημιουργεί ένα προστατευτικό στρώμα. Είναι ευρέως γνωστό για τον ρόλο που διαδραματίζει στην οικολογική ισορροπία της Γης, καθώς απορροφά ένα μέρος της επικίνδυνης υπεριώδους ακτινοβολίας Β (UV-Β). Σχηματίζεται από χημικές αντιδράσεις που συμβαίνουν μεταξύ υδρογονανθράκων, οξειδίου του αζώτου, πτητικών οργανικών ενώσεων και ηλιακού φωτός κατά τις καλοκαιρινές μέρες. Το οξείδιο του αζώτου προέρχεται από τη μόλυνση του περιβάλλοντος.
Οταν το στρώμα του όζοντος δεν είναι πυκνό, οι ακτινοβολίες φτάνουν χωρίς «φιλτράρισμα» στη Γη, προκαλώντας προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία.
Η αύξηση του νοσηρού όζοντος κοντά στην επιφάνεια της Γης οφείλεται στην αυξανόμενη περιβαλλοντική ρύπανση. Τα αυτοκίνητα, οι βιομηχανίες, οι χημικές ουσίες, όπως οι διαλύτες που απελευθερώνονται στο περιβάλλον, τα βενζινάδικα, οι χωματερές και οι αγροτικές δραστηριότητες είναι πηγές βλαβερών ουσιών που αντιδρούν με το ηλιακό φως και παράγουν όζον.
Τα επίπεδα του όζοντος στην επιφάνεια της Γης είναι υψηλότερα κατά το μέσο της ημέρας καθ' όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού. Η κατάσταση είναι χειρότερη, με υψηλότερα επίπεδα όζοντος, στις πόλεις με αυξημένο δείκτη περιβαλλοντικής μόλυνσης ή με νέφος αιθαλομίχλης. Οταν η συγκέντρωση όζοντος στον αέρα είναι υψηλότερη από 180 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, το κράτος πρέπει να ενημερώνει το ευρύ κοινό. Αν το όζον εδάφους υπερβεί τα 240 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, χρειάζεται να γίνουν άμεσα συστάσεις στις ευπαθείς ομάδες να μένουν στο σπίτι τους και στους υπόλοιπους να αποφεύγουν την έντονη φυσική κόπωση.
enet
