Πέμπτη 5 Ιουνίου 2014

Πιο κοντά στη «νέα Γη»


Επιμέλεια: Xρήστος Μαζάνης

Συνεχίζεται αδιάκοπα η αναζήτηση άλλων πλανητών οι οποίοι θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν ζωή όπως στη Γη.



Μετά την πρόσφατη ανακάλυψη της «δεύτερης Γης» από επιστήμονες της ΝΑSA που ουσιαστικά πρόκειται για τον πλανήτη «Κέπλερ-186f», δύο νέους πολύ κοντινούς εξωπλανήτες, από τους οποίους ο ένας βρίσκεται σε απόσταση από το άστρο του κατάλληλη για να διαθέτει νερό σε υγρή μορφή στην επιφάνειά του και έτσι να φιλοξενεί δυνητικά ζωή, ανακάλυψε διεθνής ομάδα αστρονόμων.

Οι συγκεκριμένοι πλανήτες κινούνται σε τροχιά γύρω από το αρχαίο άστρο Καπτέιν (Kapteyn), το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά στο ηλιακό μας σύστημα, σε απόσταση μόλις 13 ετών φωτός.



Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι ο αρχικός εντοπισμός των δύο πλανητών έγινε με το όργανο HARPS του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή, ενώ ακολούθησαν άλλες παρατηρήσεις για επιβεβαίωση από το τηλεσκόπιο Κεκ στη Χαβάη και το τηλεσκόπιο «Μαγγελάνος 2» στη Χιλή.




Πάντως η ύπαρξη ζωής εκτός του πλανήτη Γη συνεχίζει να βασανίζει εκτός από τους επιστήμονες και απλούς ανθρώπους, αποτελώντας ένα ζήτημα όπου συγκρούονται κατά καιρούς θρησκευτικές αντιλήψεις, μαθηματικές μετρήσεις και αστρονομικές μελέτες.

H πρόσφατη μελέτη στο περιοδικό Challenges
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μιας διεθνούς ομάδας αστρονόμων, ο Γαλαξίας μας μπορεί να φιλοξενεί 100 εκατομμύρια πλανήτες που έχουν τη δυνατότητα συντήρησης σύνθετων μορφών ζωής.

Οι ερευνητές όμως επισημαίνουν πως ο ορισμός «της σύνθετης ζωής» δε συνεπάγεται νοήμονα όντα, αν και δεν το αποκλείουν, αλλά αντίθετα τη ζωής πέρα από το μικροβιακό επίπεδο.



Στο πλαίσιο αυτό παρήγαγαν την πρώτη ποσοτική εκτίμηση για τον αριθμό των κόσμων στο Γαλαξία στους οποίους θα μπορούσε να αναπτυχθεί η «σύνθετη ζωή», με τη βοήθεια μιας νέας υπολογιστικής μεθόδου που ανέπτυξαν, η οποία επεξεργάζεται δεδομένα από την παρατήρηση των 1000 περίπου εξωπλανητών που είναι γνωστοί μέχρι σήμερα.Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Challenges.

Όλοι οι εξωπλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα
Όλοι οι εξωπλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα


Ο αρχαιότερος εξωπλανήτης που έχει βρεθεί 

Ο πλανήτης λοιπόν Καπτέιν-b που βρίσκεται στην «φιλόξενη» (κατοικήσιμη) ζώνη του συστήματός του, έχει εκτιμώμενη ηλικία περίπου 11,5 δισεκατομμυρίων ετών, έναντι μόνο 4,5 δισ. ετών της Γης, γεγονός που τον καθιστά τον αρχαιότερο που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα και είναι δυνητικά ικανός να φιλοξενεί ζωή. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι όσο πιο «γερασμένος» είναι ένας πλανήτης, τόσο περισσότερο χρόνο είχε η ζωή για να εξελιχτεί σε αυτόν. Όσον αφορά το άστρο του -το 25ο πιο κοντινό στον Ήλιο μας- γεννήθηκε μόλις δύο δισεκατομμύρια χρόνια μετά τη δημιουργία του σύμπαντος με την «Μεγάλη Έκρηξη» πριν από 13,7 δισ. χρόνια.
Ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Γκιγιέμ Ανγκλάδα-Εσκούδε του Πανεπιστημίου Κουίν Μέρι του Λονδίνου, ο οποίος έκανε τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Monthly Notices» της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας της Βρετανίας αναφέρει:

«Αναρωτιέται κανείς τι είδους ζωή θα μπορούσε να έχει εξελιχτεί πάνω σε αυτούς τους πλανήτες, σε ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα».


Ο ερυθρός νάνος

Ο ερυθρός νάνος Καπτέιν πήρε το όνομα του ολλανδού αστρονόμου Γιόζεφ Καπτέιν, ο οποίος ανακάλυψε το γειτονικό άστρο στο τέλος του 19ου αιώνα. Έχει το ένα τρίτο της μάζας του Ήλιου μας και μπορεί να παρατηρηθεί ακόμη και με ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο στο νότιο αστερισμό του Οκρίβαντα (του «Καβαλέτου»).

 Το όργανο HARPS του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή
Το όργανο HARPS του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή


Είναι το δεύτερο ταχύτερα κινούμενο άστρο στον ουρανό της Γης και ανήκει στην άλω του Γαλαξία μας, δηλαδή στην ομάδα εκείνων των άστρων που έχουν άκρως ελλειπτικές τροχιές στην γαλαξιακή περιφέρεια. Προέρχεται από έναν αρχαίο νάνο-γαλαξία, που κάποτε το μεγαλύτερο μέρος του -μαζί με το άστρο Καπτέιν- απορροφήθηκε από τον γαλαξία μας.



Η υπερ-Γη και ο δεύτερος εξωπλανήτης 

Ο εξωπλανήτης Καπτέιν-b είναι μια υπερ-Γη, καθώς έχει μάζα τουλάχιστον πενταπλάσια από τον δικό μας πλανήτη, ενώ δεν είναι ούτε πολύ ζεστός, ούτε πολύ κρύος, όντας στην κατάλληλη απόσταση από το άστρο του, γι’ αυτό, άλλωστε θεωρείται πιθανό να διαθέτει υγρό νερό. 



Ο Καπτέιν-c, δηλαδή ο άλλος πλανήτης που ανακαλύφτηκε, είναι ακόμη μεγαλύτερος και βρίσκεται πιο μακριά από το άστρο του. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι μάλλον είναι παγωμένος.Ο Καπτέιν-b χρειάζεται 48 μέρες (η διάρκεια του έτους του) για μια πλήρη τροχιά γύρω από το άστρο του, ενώ ο Καπτέιν-c 121 μέρες.

Τι λένε οι Έλληνες επιστήμονες

Ο Διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου, κ. Μάνος Κιτσώνας αναφέρει ότι «ναι θα μπορούσε να υπάρχει ζωή σε κάποιους από αυτούς τους εξωπλανήτες, βέβαια με τα στοιχεία που διαθέτουμε μέχρι τώρα δεν μπορεί κανείς να μας το πιστοποιήσει». 

«Δεν μπορούμε βέβαια να αποκλείσουμε τίποτα» συμπληρώνει.