Κυριακή 8 Αυγούστου 2010

Desertec: από την έρημο Σαχάρα με… ενέργεια


Μπορεί η έρημος Σαχάρα να ανταποκριθεί πραγματικά στην ακόρεστη όρεξη της Ευρώπης για ενέργεια; Το έργο παραγωγής ηλιακής ενέργειας Desertec έχει ως στόχο ακριβώς αυτό, σύμφωνα με το Spiegel on line. Ωστόσο, μία σειρά από εμπόδια παραμένουν. Την ίδια ώρα οι υπερβολικά αισιόδοξες προσδοκίες έχουν αρχίσει να μειώνονται καθώς το έργο αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά......

Οι ηλιακοί πύργοι στο εργοστάσιο Solucar, το οποίο ανήκει στον ισπανικό όμιλο Abengoa, είναι το πιο φουτουριστικό σύστημα που η ηλιακή βιομηχανία μπορεί να προσφέρει σήμερα. Οι επιστήμονες αγαπούν αυτή την τεχνολογία διότι είναι σε θέση να μετατρέψει μεγάλες ποσότητες ηλιακής θερμότητας σε ηλεκτρική ενέργεια.
Το Solucar είναι ένα τεραστίων διαστάσεων πρόγραμμα. Μία τολμηρή ιδέα που έχει σχεδιαστεί για να αποκτήσει η Ευρώπη καθαρή, ανανεώσιμη ενέργεια με την μορφή της ηλιακής ενέργειας από την έρημο Σαχάρα. Κάτι τέτοιο παρέχει στην Ευρώπη την ικανότητα να αποτρέψει την ενεργειακή κρίση και να σταματήσει την κλιματική αλλαγή. Η κοινοπραξία περιλαμβάνει πολυεθνικές εταιρείες όπως η Siemens, μεγάλες τράπεζες όπως η Deutsche Bank και τις γερμανικές εταιρείες ενέργειας E.ON και RWE. Είναι όλοι πρόθυμοι να συμμετάσχουν, αν και εφόσον το όνειρο γίνει πραγματικότητα.
Σύμφωνα με το σχέδιο η Ευρώπη θα λαμβάνει σχεδόν το σύνολο της ηλεκτρικής της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, εντός 40 ετών από σήμερα. Μεγάλο ποσοστό αυτής της ενέργειας θα προέρχεται από τη Σαχάρα. Για πολλούς το εν λόγο σχέδιο είναι σημαντικότερο ακόμη και από την προσσελήνωση. Το κόστος, ωστόσο είναι σχεδόν αδιανόητο.
Κάθε μία από τις συμμετέχουσες εταιρίες πληρώνει 150.000 ευρώ ετησίως στο ταμείο της ομάδας. Υποστηρίζουν δε ότι δεν είναι επενδυτές, αλλά ούτε και οι φορείς ανάπτυξης των έργων. Τι είναι τότε; «Μία ιδέα, ένα κίνημα» απαντούν οι ίδιοι.
Σύμφωνα με το Spiegel on line οι εταιρείες που συμμετέχουν στο Desertec θέλουν να επενδύσουν αλλά μόνο εφόσον υπάρξουν δεσμεύσεις τιμών, κονδύλια κλίματος, εγγυήσεις και υποστήριξη από οργανισμούς όπως η Παγκόσμια Τράπεζα. Το Desertec δεν θα υλοποιηθεί χωρίς χρήματα από τους φορολογούμενους και τους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας.
Επιπλέον το σχέδιο εξαρτάται από το αν οι χώρες της ΕΕ αντικαταστήσουν τις εθνικές ενεργειακές τους πολιτικές με μία ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική. Το έργο, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει η εφημερίδα απαιτεί επίσης να βρεθεί τρόπος αντιμετώπισης των αντιδράσεων των κυβερνήσεων της Βόρειας Αφρικής, όπως για παράδειγμα της Λιβύης, οι οποίες όπως υπογραμμίζει δεν είναι γνωστές ως δημοκρατικές.
«Δεν θα φέρει την ανάπτυξη που πολλοί πίστευαν μέχρι τώρα, αλλά είναι πολύ πιο ρεαλιστικό» υποστηρίζει ο Fritz Vahrenholt, ο οποίος ηγείται του τμήματος των ανανεώσιμων πηγών του RWE. Ο ίδιος δηλώνει προβληματισμένος από την «υπερβολική αισιοδοξία» με την οποία έχει συνδεθεί το σχέδιο Desertec και δεν είναι πεπεισμένος ότι η Ευρώπη θα αντιμετωπίσει σημαντική μερίδα των ενεργειακών της αναγκών με ηλεκτρική ενέργεια από τη Σαχάρα σε 15 χρόνια. Παρόλα αυτά, ο Vahrenholt, βλέπει το εγχείρημα με περισσότερη εμπιστοσύνη από ότι στο παρελθόν.
Η αισιοδοξία πάντως τροφοδοτείται από τις προσδοκίες ότι η ηλιακή θερμική τεχνολογία θα μπορούσε σύντομα να γίνει ανταγωνιστική. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το κόστος, επί του παρόντος - 20 λεπτά του ευρώ ανά κιλοβατώρα - θα μειωθεί κατά το ήμισυ εντός της επόμενης δεκαετίας. Αυτό σημαίνει ότι η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται με ηλιακή θερμική τεχνολογία θα είναι σχεδόν δύο φορές πιο ακριβή από ότι η αιολική ενέργεια είναι σήμερα – κοστίζει 6 λεπτά ανά κιλοβατώρα αλλά σημαντικά φθηνότερη από την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από τα φωτοβολταϊκά.
Το ενδιαφέρον για την ηλιακή θερμική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην έρημο αυξήθηκε με ταχείς ρυθμούς, και μαζικές εγκαταστάσεις είναι ήδη υπό κατασκευή στη νότια Ισπανία, ενώ έχουν ήδη προγραμματιστεί σε Καλιφόρνια, Αριζόνα και Νέο Μεξικό.
Το όραμα του Desertec γεννήθηκε σε ένα διαμέρισμα στο Blankenese του Αμβούργου. Ο 72χρονος, Gerhard Knies, 72, εργάστηκε ως φυσικός στον επιταχυντή σωματιδίων DESY στο Αμβούργο. Έχει τη συνήθεια να αναζητά απαντήσεις σε μεγάλα ερωτήματα. Η πετρελαϊκή κρίση και η καταστροφή του Τσερνομπίλ τον οδήγησε στην κατανόηση της αδυναμίας των βιομηχανικών κοινωνιών. Σήμερα, υποστηρίζει ότι 40 εκ. τετραγωνικά χιλιόμετρα στην έρημο θα επαρκούσαν για την προμήθεια ηλιακής ενέργειας σε όλη την ανθρωπότητα. Σύμφωνα με τα όσα ο ίδιος αναφέρει στο Spiegel, η αλλαγή του κλίματος προσδίδει επείγοντα χαρακτήρα στη γέννηση νέων ιδεών. «Η χρήση ενέργειας από ορυκτά καύσιμο είναι οργανωμένο έγκλημα κατά του μέλλοντος» προειδοποιεί.
Ο Knies χαρακτηρίζει την πρωτοβουλία ως μία «αειφόρο ομάδα αυτοβοήθειας η οποία δημιουργήθηκε επειδή οι πολιτικοί δεν μπορούν να το κάνουν. Είναι απλά πάρα πολύ αργά». Ο Knies υπογραμμίζει την αναγκαιότητα της εμπλοκής στο εγχείρημα παγκόσμιων φορέων ακόμη και στην περίπτωση που «η συνεργασία με μεγάλους προμηθευτές ενέργειας σημαίνει μία συμμαχία με το διάβολο». Γι’ αυτό όπως τονίζει το Ίδρυμα Desertec τέθηκε κάτω από την ομπρέλα της μη κερδοσκοπικής λέσχης.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της γερμανικής ένωσης της οργάνωσης, Max Schön, το εγχείρημα του Desertec θα αποδείξει ότι «η Μέση Ανατολή και η Δύση, το Ισλάμ και ο Χριστιανισμός μπορούν να συνεργαστούν. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει στο Spiegel on line, το Desertec μπορεί να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, να βελτιώσει την οικονομία της Βόρειας Αφρικής, μειώνοντας τη ροή των οικονομικών μεταναστών στην Ευρώπη αλλά και μέσω των ηλιακών εγκαταστάσεων αφαλάτωσης του θαλασσινού νερού, να θέσει τέλος στους πολέμους για το νερό. Ο στόχος πλέον σύμφωνα με τον Schön είναι να πειστεί η βιομηχανία ότι το εγχείρημα αποτελεί αξιόλογο στόχο.
Ο Klaus Töpfer, πρώην εκτελεστικός διευθυντής του ΟΗΕ για το Περιβάλλον, τονίζει ότι «αν το Desertec είναι ένα έργο μόνο για την Ευρώπη, δεν θα πετύχει. Αν είναι ένα έργο μόνο για την Αφρική, δεν θα υπάρξει η κατάλληλη χρηματοδότηση». Επισημαίνει δε, την ανάγκη και οι δύο πλευρές να αποκομίσουν οφέλη προκειμένου το έργο να είναι βιώσιμο.
Κατά την άποψη του Töpfer, οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής στην Αφρική θα πρέπει πρώτα απ 'όλα να παράγουν ενέργεια για την Αφρική. «Όχι μόνο οι αφρικανικές χώρες χρειάζονται την ηλεκτρική ενέργεια αλλά και τα καλώδια για την Ευρώπη δεν υπάρχουν ακόμη».
Το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών, το οποίο έχει ήδη συστήσει μία ομάδα εργασίας προκειμένου να εξασφαλίσει το συντονισμό μεταξύ Desertec και γερμανικής κυβέρνησης συμφωνεί με την άποψη αυτή. Σύμφωνα με εκπρόσωπο του υπουργείου πρώτη προτεραιότητα πρέπει να είναι «η αντιμετώπιση της ραγδαίως αυξανόμενης ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή. Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, η ηλεκτρική ενέργεια από την έρημο είναι βέβαιο ότι θα συμβάλει στην παροχή ασφαλών και φιλικών προς το περιβάλλον μορφών ενέργειας για την ΕΕ».
Αυτό ακούγεται πολιτικά ορθό αλλά καθιστά τη χρηματοδότηση του έργου πολύ πιο περίπλοκη, σύμφωνα με το Spiegel. Στη Βόρεια Αφρική, οι κυβερνήσεις συχνά επιδοτούν σε μεγάλο ποσοστό την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας. Στην Αίγυπτο, για παράδειγμα, πολλοί ιδιώτες πελάτες πληρώνουν λιγότερο από 1 σεντ ανά κιλοβατώρα. Αυτό σημαίνει ότι οι επενδυτές θα πρέπει να επιδοτήσουν την κατανάλωση στην Αφρική, ώστε να έχουν τελικά κέρδος από τις πωλήσεις προς τα βόρεια. Στο πλαίσιο της στρατηγικής του Desertec, η Ευρώπη θα ικανοποιήσει μόνο το 15% έως 20% των ενεργειακών της αναγκών με εισαγόμενη ηλεκτρική ενέργεια καλύπτοντας το υπόλοιπο σε τοπικό επίπεδο μέσω αιολικής και υδροηλεκτρικής ενέργειας καθώς και με τη χρήση βιομάζας και φωτοβολταϊκών.
Το κόστος πάντως είναι τεράστιο. Το 200 χιλιομέτρων καλώδιο που θα συνδέσει το υπεράκτιο αιολικό Bard στη Βόρειο Θάλασσα με το γερμανικό δίκτυο θα κοστίσει περίπου 300 εκατ. ευρώ. Περίπου 80 έως 100 τέτοια καλώδια θα ήταν απαραίτητα για τη μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας από το Desertec στη Σαχάρα της Αφρικής προς την Ευρώπη. Στην περίπτωση αυτή εναπόκειται στην κοινωνία η θέσπιση των βασικών όρων ώστε το κόστος της τοποθέτησης των καλωδίων να είναι αποδοτικό οικονομικά στο μέλλον. Η διαφορά πάντως μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας για την κατασκευή ενός καλωδίου υψηλής απόδοσης στα Πυρηναία, η οποία μαίνεται εδώ και χρόνια, δείχνει πόσο δύσκολο είναι αυτό.
Πάντως αν το εγχείρημα πετύχει, οι γερμανικές εταιρίες που έχουν την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία στον τομέα της ηλιακής τεχνολογίας, θα είναι οι πρώτες που θα επωφεληθούν. Γίγαντες όπως η Siemens συμμετέχουν όπως επίσης και πολλές μικρότερες αλλά εξειδικευμένες εταιρείες. Εξάλλου, οι γερμανικές εταιρίες ελέγχουν ήδη το ένα τρίτο της παγκόσμιας αγοράς ηλιακής θερμικής ενέργειας.
Όταν το Ινστιτούτο Wuppertal για το Κλίμα, το Περιβάλλον και την Ενέργεια υπολόγισε τα έσοδα των γερμανικών εταιρειών ηλιακής ενέργειας έως το 2050 υπό το καλύτερο δυνατό σενάριο, εμφανίστηκε ένα αστρονομικό ποσό: 2 τρις ευρώ.
tvxs.gr