Δευτέρα 5 Απριλίου 2010

Τα θαυματουργά βλαστοκύτταρα και η νέα τραχεία


 
 
Θοδωρής Γιάνναρος, μοριακός - πυρηνικός βιολόγος 

Δεν είναι βέβαια η πρώτη του είδους αυτού, αλλά ήταν μια επέμβαση ορόσημο. Άγγλοι και Ιταλοί γιατροί προχώρησαν στη μεταμόσχευση τραχείας σε ένα 10χρονο αγόρι, και το όργανο αυτό, με τη βοήθεια βλαστοκυττάρων από το ίδιο το παιδί, εξελίχθηκε μέσα στο σώμα του σε τραχεία, απόλυτα συμβατή με το δικό του αναπνευστικό σύστημα. O δρ Μάρτιν Έλιοτ, καθηγητής θωρακοχειρουργικής στο Παιδιατρικό Νοσοκομείο του Λονδίνου, μιλάει για την πρωτοποριακή αυτή επέμβαση που διενήργησε μαζί με Ιταλούς συναδέλφους του. Ήταν μια προσπάθεια που διήρκεσε εννέα ώρες, και η ομάδα των ειδικών, με επικεφαλής τον Άγγλο καθηγητή, κατάφερε να πραγματοποιήσει κάτι που ποτέ ξανά δεν είχε επιχειρηθεί. Να μεταμοσχεύσει, δηλαδή, ένα ζωτικής σημασίας όργανο σε έναν ασθενή και αυτό να λειτουργήσει κανονικά, από το πρώτο λεπτό, άνευ φαρμάκων, και μόνο με τη βοήθεια μιας μικρής... χούφτας βλαστικών κυττάρων που οι γιατροί πήραν από τον νωτιαίο μυελό του παιδιού.

Τώρα, μετά την επιτυχή επέμβαση, το παιδί μπορεί και αναπνέει πολύ καλύτερα απ΄ ό,τι τα προηγούμενα χρόνια, αναφέρει ο Άγγλος καθηγητής. Από αυτό το επίτευγμα θα μπορούσαν να ωφεληθούν άμεσα εκατοντάδες παιδιά και ενήλικοι. Βέβαια, ίσως περάσουν χρόνια μέχρι να έρθει η στιγμή κατά την οποία τέτοιες εγχειρήσεις θα αποτελούν καθημερινή ρουτίνα, όμως η επέμβαση αυτή αποτελεί σίγουρα σταθμό τόσο στην ιατρική όσο και στη μοριακή βιολογία, θα προσθέσει από την πλευρά του ο καθηγητής Μάρτιν Μπίρκχαλ, ειδικός στην αναγεννητική ιατρική στο University College του Λονδίνου. Το 10χρονο αγόρι, που οι γονείς του ζήτησαν να μη γίνει γνωστό το όνομά του, είχε την ατυχία να γεννηθεί με μια πολύ στενή τραχεία. Υπέφερε από τα πρώτα χρόνια της ζωής του καθώς με δυσκολία μπορούσε να αναπνεύσει. Ήταν σαν να εισέπνεε αέρα από ένα μικρό σωληνάκι. Κρατιόταν στη ζωή χάρη σε χειρουργικές επεμβάσεις, κατά τις οποίες οι γιατροί προσπαθούσαν να διαπλατύνουν την τραχεία ώστε να εισέρχεται περισσότερος αέρας.

Μέχρι και στην προσθήκη ενός μικρού μεταλλικού σωλήνα κατέφυγαν οι ειδικοί για να φαρδύνουν όσο γινόταν περισσότερο την δίοδο του αέρα στα πνευμόνια. Όμως ο σωλήνας τού προκάλεσε αιμορραγία στην αορτή, την κεντρική αρτηρία που απομακρύνει το αίμα από την καρδιά, και η αντίστροφη μέτρηση για τη ζωή του άρχισε. Το παιδί οδηγήθηκε στο νοσοκομείο του Λονδίνου και η ομάδα υπό τον δρα Μάρτιν Έλιοτ πήρε την απόφαση να προχωρήσει σε μια επέμβαση, η οποία όμως είχε ήδη πραγματοποιηθεί σε αντίστοιχο ασθενή, μερικούς μήνες πριν, στην Ισπανία (σε μία γυναίκα της οποίας η τραχεία είχε καταστραφεί από φυματίωση). Πρώτη φορά βέβαια η μέθοδος θα δοκιμαζόταν σε ασθενή τόσο μικρής ηλικίας -με κάποιες, ωστόσο, παραλλαγές θα έκαναν το σώμα του αγοριού ένα είδος «βιοαντιδραστήρα, ώστε με τη βοήθεια των βλαστοκυττάρων αυτός να εναρμόνιζε στον οργανισμό του το ξένο μόσχευμα και να το αφομοίωνε», λέει ο Άγγλος καθηγητής.

Έτσι λοιπόν από τον γοφό του αγοριού οι επιστήμονες πήραν ένα μικρό δείγμα μυελού των οστών και απομόνωσαν προσεκτικά μια ομάδα βλαστοκυττάρων. Στο εργαστήριο είχαν ήδη το μόσχευμα, την τραχεία του πτωματικού δότη, την οποία φρόντισαν να «καθαρίσουν» με μία ειδική τεχνική από τα κύτταρα που είχε πάνω της μέχρι να μείνει μόνον ο σωλήνας. Τη λεπτή αυτή δουλειά ανέλαβε να φέρει εις πέρας ο δρ Πάολο Ματσχιαρίνι, πρωτοπόρος στα βλαστικά κύτταρα από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Careggi της Φλωρεντίας.

Στη συνέχεια διοχετεύτηκαν τα βλαστικά κύτταρα του παιδιού στην ξένη τραχεία. Το επόμενο βήμα ήταν να εναποθέσουν πάνω σε αυτά κάποιοι αυξητικοί παράγοντες, ώστε να τα ωθήσουν να αναπλάσουν τον σωλήνα σε πλήρη και λειτουργική τραχεία και να τη φέρουν στις... προδιαγραφές του παιδιού.
Χωρίς να περιμένουν αυτό να συμβεί σε κάποιο δοκιμαστικό σωλήνα, μεταμόσχευσαν στο αγόρι την ξένη τραχεία και άφησαν τα βλαστοκύτταρα να κάνουν τα υπόλοιπα. Χρησιμοποίησαν δηλαδή τα βλαστικά κύτταρα σαν τη μαγική χρυσόσκονη του παραμυθιού.
Με τον τρόπο αυτόν η διαδικασία της προετοιμασίας του μοσχεύματος και της επέμβασης μειώθηκε σημαντικά, σε σχέση με μια συμβατική μεταμόσχευση, αναφέρει ο δρ Μ. Έλιοτ και προσθέτει: Έτσι μειώνεται και το κόστος της επέμβασης και ανοίγει ο δρόμος για την ευρύτερη εφαρμογή της συγκεκριμένης μεθόδου.

zougla/ M.A.R.C-review